Το Διεθνές Συνέδριο Ναυτικού Δικαίου διοργανώνεται στην πόλη του Πειραιά από το 1992 και έκτοτε σταθερά ανά τριετία από τον Δικηγορικό Σύλλογο Πειραιά.
Εντάσσεται στο πλαίσιο του πολύπλευρου και σημαντικού έργου του Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιά, ο οποίος από την ίδρυσή του ως νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου με τον Ν. 1866/1920, δεν περιορίζεται στα επαγγελματικά θέματα των μελών του, αλλά δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες, ώστε να αναδεικνύονται ζητήματα που αφορούν τον νομικό κόσμο της χώρας, ζητήματα προστασίας των δημοκρατικών θεσμών, του περιβάλλοντος, προαγωγής του νομικού πολιτισμού και του πολιτικού και κοινωνικού επιπέδου, διατήρησης της ηθικής ταυτότητας και διασφάλισης της εθνικής ακεραιότητας.
Ο Δικηγορικός Σύλλογος Πειραιά αριθμεί στις τάξεις του τους περισσότερους Έλληνες ναυτικολόγους και μέλη της Ελληνικής Ένωσης Ναυτικού Δικαίου. Εδρεύει άλλωστε στο κέντρο των ναυτιλιακών εξελίξεων της χώρας, καθώς το λιμάνι του Πειραιά είναι το κυριότερο της Ελλάδας και ένα από τα σημαντικότερα στη Μεσόγειο. Στο Πρωτοδικείο του Πειραιά έχει συσταθεί το ναυτικό τμήμα, το οποίο είναι επιφορτισμένο με την επίλυση των ναυτικών διαφορών.
Κρίθηκε επομένως επιτακτική η ανάγκη ανάληψης πρωτοβουλίας από τον Δικηγορικό Σύλλογο Πειραιά για τη δημιουργία ενός θεσμού διεθνούς ακτινοβολίας, στον οποίο εξελίχθηκε το Διεθνές Συνέδριο Ναυτικού Δικαίου. Μέσω αυτού επιδιώκεται η παρακολούθηση της εξέλιξης των κανόνων του ιδιωτικού και δημοσίου ναυτικού δικαίου και της πρακτικής εφαρμογής τους, η κατάδειξη τυχόν παρερμηνειών, η επισήμανση των ατελειών, η υπόδειξη των προκριτέων λύσεων και η διευκόλυνση της διεθνούς ενοποίησης των ουσιαστικών ρυθμίσεων που διέπουν την οργάνωση και λειτουργία της εμπορικής ναυτιλίας.
Ο θεσμός έχει συμπληρώσει ήδη 33 έτη, στη διάρκεια των οποίων έχουν πραγματοποιηθεί δέκα (10) Διεθνή Συνέδρια. Σε καθεμία από τις διοργανώσεις επιλέγεται με ιδιαίτερη φροντίδα μία επίκαιρη θεματική ενότητα του κλάδου του Ναυτικού Δικαίου, που φέρεται προς διερεύνηση και επιστημονική συζήτηση με απώτερο στόχο την αναζήτηση λύσεων στα ανακύπτοντα προβλήματα της ναυτιλιακής αγοράς, αλλά και την προαγωγή της θεωρητικής συζήτησης ως μέσου καλλιέργειας της επιστήμης του Ναυτικού Δικαίου. Εξέχουσας σημασίας για την επίτευξη των στόχων αυτών, μέσω των ειδικότερων θεμάτων που αναπτύσσονται σε κάθε Συνέδριο, είναι η συμμετοχή Εισηγητών, Ελλήνων και αλλοδαπών, ειδικών, με εγνωσμένο διεθνές κύρος.
Αντώνης Αντάπασης του Μιχαήλ (1941-2013)
Πρώτος Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής και εμπνευστής του Συνεδρίου υπήρξε ο αείμνηστος Καθηγητής Αντώνης Αντάπασης.
Γεννήθηκε το 1941 στη Νίσυρο της Δωδεκανήσου.
Έλαβε το πτυχίο Νομικής από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών το 1964, συνέχισε τις σπουδές του στο Στρασβούργο (Μεταπτυχιακό δίπλωμα Ευρωπαϊκού Δικαίου του εκεί Πανεπιστημίου-Κέντρου Ευρωπαϊκών Σπουδών, 1968) και στις Βρυξέλλες (ειδικό πτυχίο ναυτικού δικαίου από το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο Βρυξελλών, 1969). Εκπόνησε διδακτορική διατριβή υπό την επίβλεψη του καθηγητή Κωνσταντίνου Ρόκα με τίτλο «Απαιτήσεις απολαύουσαι ναυτικών προνομίων», που έγινε δεκτή από την Νομική Σχολή Αθηνών με βαθμό άριστα (1976).
Ο Αντώνης Αντάπασης εισήλθε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1970 και έκτοτε διήλθε όλες τις βαθμίδες της ακαδημαϊκής ιεραρχίας. Αποχώρησε από την υπηρεσία τον Σεπτέμβριο του 2008 λόγω ορίου ηλικία. Η Σύγκλητος του Πανεπιστημίου Αθηνών του απένειμε τον ακαδημαϊκό τίτλο του Ομότιμου Καθηγητή.
Παράλληλα ανέπτυξε μεγάλη και πολυσχιδή επιστημονική δράση, στην Ελλάδα και διεθνώς. Επανειλημμένα υπήρξε μέλος νομοπαρασκευαστικών επιτροπών, όπως εκείνης που συνέταξε τον Κώδικα Αεροπορικού Δικαίου. Υπήρξε Πρόεδρος της Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής για την αναμόρφωση του ΚΙΝΔ και μέλος της Επιτροπής για τη σύνταξη του Εμπορικού Κώδικα. Υπήρξε επίσης Πρόεδρος της Επιτροπής Ανταγωνισμού κατά την περίοδο 1989-1990, μέλος του Δικαστηρίου αγωγών κακοδικίας (1990 και 2000), Μέλος του Δ.Σ. του Ινστιτούτου Αιγαίου για το Δίκαιο της Θάλασσας και το Ναυτικό Δίκαιο που εδρεύει στη Ρόδο. Υπήρξε επίσης μέλος του Νομικού Συμβουλίου της Δ.Ε.Η. (1989-1993), διευθυντής του νομικού περιοδικού «Πειραϊκή Νομολογία», που εκδίδει ο Δικηγορικός Σύλλογος Πειραιά, από το 1979 έως το 1993, Επίτιμο μέλος του Comite Maritime International, Πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Ναυτικού Δικαίου επί δεκαετίες (1990-2013), Μέλος του Δ.Σ. του Συνδέσμου Ελλήνων Εμπορικολόγων, Μέλος της Ένωσης Ελλήνων Δικονομολόγων, της Εταιρίας Ιδιωτικού Διεθνούς Δικαίου, της Εταιρίας Δικαστικών Μελετών και της Εταιρίας Νισυριακών Σπουδών. Διετέλεσε επανειλημμένα μέλος εξεταστικών επιτροπών για τη χορήγηση άδειας δικηγόρου και για την πρόσληψη διοικητικών υπαλλήλων και δικαστικών παρέδρων της τακτικής Δικαιοσύνης. Οργάνωσε και προήδρευσε των επτά πρώτων Διεθνών Συνεδρίων Ναυτικού Δικαίου του Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιά. Έλαβε μέρος και σε πολλά άλλα, ελληνικά και διεθνή, συνέδρια.
Πλούσια υπήρξε και η επαγγελματική του δραστηριότητα. Άσκησε το δικηγορικό λειτούργημα ως Δικηγόρος Πειραιά από το 1967 έως και το 2013, με κύρια ενασχόληση τις εμποροναυτικές υποθέσεις. Υπήρξε μέλος του Δ.Σ. του Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιά (από 16.3.1978 έως 16.3.1984), Διαιτητής του International Chamber of Commerce, του Ναυτικού Επιμελητηρίου Ελλάδος και της Ένωσης Ναυτικής Διαιτησίας.
Το συγγραφικό του έργο υπήρξε επίσης πλούσιο.
Λία Ι. Αθανασίου: Πρόεδρος (2012- )
Το 2012, τον Καθηγητή Αντάπαση διαδέχθηκε στην Προεδρία της Οργανωτικής Επιτροπής, η Καθηγήτρια της Νομικής Σχολής Αθηνών και δικηγόρος Πειραιώς Λία Ι. Αθανασίου. Το 8ο Συνέδριο που διεξήχθη υπό τη νέα Οργανωτική Επιτροπή αφιερώθηκε στη μνήμη του Προέδρου της Ελληνικής Ένωσης Ναυτικού Δικαίου, Ομ. Καθηγητή Αντωνίου Αντάπαση, ως ελάχιστη αναγνώριση της συμβολής του στην προαγωγή του διεθνούς ναυτικού και εμπορικού δικαίου. Σημειώνεται ότι μετά την αφυπηρέτηση του Καθηγητή από τη Νομική Σχολή Αθηνών, η κα Αθανασίου είχε επίσης αναλάβει την πανεπιστημιακή διδασκαλία του Ναυτικού Δικαίου.
Η Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής, πτυχιούχος της Νομικής Σχολής με άριστα, έχει πραγματοποιήσει αξιοσημείωτες σπουδές σε μεγάλα Ιδρύματα της αλλοδαπής: Μεταπτυχιακά Διπλώματα (D.Ε.Α.) στη Γαλλία, αφενός στο Επιχειρησιακό Δίκαιο (Παν. Aix-Marseille III) και αφετέρου στο Γενικό Ιδιωτικό Δίκαιο (Παν. Paris II-Panthéon-Assas), Διδακτορικό δίπλωμα Πανεπιστημίου Paris I – Panthéon -Sorbonne με βαθμό Άριστα με τα συγχαρητήρια της εξεταστικής επιτροπής στο κοινοτικό δίκαιο ανταγωνισμού (Εφαρμογή των κανόνων του ανταγωνισμού στις ναυτιλιακές μεταφορές), για την οποία έλαβε επτά διεθνή βραβεία και τιμητικές επιχορηγήσεις δημοσίευσης. Απέκτησε επίσης Πανεπιστημιακό τίτλο προς διεύθυνση επιστημονικών ερευνών από το Πανεπιστήμιο Paris I-Panthéon-Sorbonne.
Σήμερα διδάσκει στη Νομική Σχολή Αθηνών ως Καθηγήτρια, στο γνωστικό αντικείμενο του Εμπορικού και Ναυτικού Δικαίου. Επιπλέον, είναι Διευθύντρια του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Εμπορικού Δικαίου με εξειδίκευση στο Ναυτικό Δίκαιο στο ίδιο Πανεπιστήμιο. Έχει διδάξει ή διεξαγάγει έρευνα σε ευρωπαϊκά και αμερικανικά Πανεπιστήμια και Ινστιτούτα (Bologna, Ινστιτούτο Μάαστριχτ, Πανεπιστήμιο Erasmus-Ρότερνταμ, Διεθνές Ναυτικό Πανεπιστήμιο ΙΜΟ-Μάλτας, Harvard Law School ως Visiting Scholar με υποτροφία του Ιδρύματος Fulbright, IALS Λονδίνο κ.α.).
Είναι Δικηγόρος παρ΄ Αρείω Πάγω, με εμπειρία στη συμβουλευτική δικηγορία και τη διαιτησία, καθώς και μέλος της Κεντρικής Επιτροπής Διαμεσολάβησης.
Από το 2015 είναι μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων (Committee of Experts) του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας (ILO). Έχει διατελέσει εξωτερική νομική σύμβουλος στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε θέματα ανταγωνισμού και απελευθέρωσης στον τομέα των μεταφορών, μέλος της Ελληνικής Επιτροπής Ανταγωνισμού και σύμβουλος Ανεξάρτητων Αρχών.
Έχει διατελέσει Πρόεδρος της Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής για την αναμόρφωση του Κώδικα Ιδιωτικού Ναυτικού Δικαίου (Ν 5020/2023) και μέλος πολλών νομοπαρασκευαστικών επιτροπών σε επιμέρους τομείς του εμπορικού δικαίου (εταιρείες, προστασία καταναλωτή, ανταγωνισμός, ναυτικό δίκαιο, ενέργεια).
Έχει ήδη εκτεταμένη συγγραφική δράση (μονογραφίες, εκδόσεις, συμμετοχές σε συλλογικά έργα και πολυάριθμες μελέτες) σε θέματα ενωσιακού, ναυτικού και εν γένει εμπορικού δικαίου, στην αγγλική, γαλλική και ελληνική γλώσσα. Στα πιο πρόσφατα βιβλία και μονογραφίες της περιλαμβάνονται τα ακόλουθα: «Ναυτικό Δίκαιο» (2025, ελληνικά), “Maritime Cross-border Insolvency” (Informa 2018) και “Competition and Regulation in Shipping and Shipping Related Industries” (Martinus Nijhoff, 2009 in English). Είναι Διευθύντρια δύο νομικών εκδοτικών σειρών Ναυτικού Δικαίου στην ελληνική γλώσσα.
Έχει επίσης πραγματοποιήσει μεγάλο αριθμό εισηγήσεων και παρεμβάσεων σε διεθνή και ελληνικά συνέδρια στο ίδιο γνωστικό αντικείμενο.
Μέλη Οργανωτικής Επιτροπής
Την επιτυχία του Διεθνούς Συνεδρίου εξασφάλισε εξ αρχής η συλλογική προσπάθεια και ενεργή συμβολή όλων των μελών της εκάστοτε Οργανωτικής Επιτροπής. Η προσφορά τους στη διοργάνωση, στην εισφορά νέων ιδεών, στην εξεύρεση χρηματικών πόρων και χορηγιών, στη φιλοξενία των αλλοδαπών εισηγητών και προσκεκλημένων, καθώς και η ουσιαστική συμμετοχή τους στις θεματικές συνεδρίες, υπήρξε χωρίς καμία αμφιβολία ουσιώδους βαρύτητας. Για τον λόγο αυτό, αναφέρεται παρακάτω ονομαστικά η σύνθεση των Οργανωτικών Επιτροπών των Διεθνών Συνεδρίων Ναυτικού Δικαίου.
Διοίκηση Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιώς
Όλοι οι Πρόεδροι (Β. Βενέτης, Κ. Πεταλάς, Στ. Μανουσάκης, Γ. Σταματογιάννης και Ηλ. Κλάππας) και οι διοικήσεις του ΔΣΠ από το 1992 και μετά στηρίζουν αδιάλειπτα και πολυεπίπεδα τον διεθνή θεσμό του Ναυτικού Συνεδρίου, και τούτο ανεξαρτήτως πολιτικών διαφοροποιήσεων, αντιτιθέμενων απόψεων σε ζητήματα που αφορούν την άσκηση του δικηγορικού επαγγέλματος και αρνητικών εξωτερικών συγκυριών, όπως η οικονομική κρίση στην οποία εισήλθε η χώρα μας από το 2009. Χρήζει επισήμανσης η ιδιαίτερη εμπιστοσύνη, μέριμνα και υποστήριξη με την οποία τα διοικητικά συμβούλια του ΔΣΠ αγκάλιασαν τη διοργάνωση, τους εισηγητές και τους συμμετέχοντες. Υπό την αιγίδα του Συλλόγου και μέσω των συνδέσμων αυτού με τοπικούς, εθνικούς και διεθνείς φορείς (Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών, Τράπεζες, Ναυτικό
Επιμελητήριο, Πανεπιστήμια, Ευρωπαϊκή Ένωση Δικηγόρων) κατέστη δυνατή όχι μόνο η ενρίζωση του θεσμού στο επιστημονικό γίγνεσθαι του τόπου και η ανάδειξη του Συλλόγου μας σε μοχλό προαγωγής και θεραπείας του ναυτικού δικαίου, αλλά επίσης και η καλλιέργεια της συνεργασίας με επαγγελματικούς κλάδους του ευρύτερου ναυτιλιακού χώρου και των συναφών με αυτό υπηρεσιών.
Το 1ο Διεθνές Συνέδριο Ναυτικού Δικαίου, με απόφαση του Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιώς και επί Προεδρίας Βασιλείου Βενέτη, διεξήχθη στις 28-30 Μαΐου 1992 και ασχολήθηκε ειδικότερα με την προστασία των ναυτικών δανειστών.
Η επιλογή του θέματος αυτού έγινε σε μια περίοδο κατά την οποία είχε ανακινηθεί το θέμα της αναθεώρησης της ελληνικής ναυτικής νομοθεσίας, βρισκόταν ήδη σε εξέλιξη, στους κόλπους του Διεθνούς Ναυτικού Οργανισμού, η επεξεργασία νέων διεθνών συμβάσεων για τη συντηρητική κατάσχεση πλοίων και για τα ναυτικά προνόμια και υποθήκες, ενώ στο πλαίσιο της, τότε ακόμα, Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας είχε ενεργοποιηθεί η συζήτηση για τη ρύθμιση του εμπράγματου καθεστώτος του πλοίου και τη διερεύνηση των θεσμών που αφορούν την προστασία των ναυτικών δανειστών. Οι παράμετροι αυτές καθιστούσαν το θέμα της προστασίας των ναυτικών δανειστών ως ενδεδειγμένη επιλογή για ένα Διεθνές Συνέδριο Ναυτικού Δικαίου και μάλιστα σε εκείνη τη χρονική περίοδο, ώστε η διερεύνησή του να στηριχθεί σε επιστήμονες υψηλού νομικού λόγου από διάφορες χώρες, οι οποίοι και ανταποκρίθηκαν με ιδιαίτερο ενθουσιασμό.
Η προστασία των ναυτικών δανειστών ως νομικό ζήτημα παρουσιάζει ενδιαφέρον τόσο για τους πλοιοκτήτες και τους χρηματοδότες της ναυπήγησης ή της αγοράς πλοίων – καθώς το πλοίο δημιουργεί υποχρεώσεις από τη ναυπήγηση ή την αγορά του – όσο και για τους δανειστές που ανακύπτουν κατά το στάδιο της οικονομικής χρησιμοποίησης του πλοίου.
Το 1ο Διεθνές Συνέδριο Ναυτικού Δικαίου είχε ως στόχο να δώσει πληροφορίες για τους διάφορους θεσμούς της ναυτικής πίστης στην Ελλάδα και σε άλλες ναυτικές χώρες, να εξηγήσει τους λόγους που τους υπαγόρευσαν, να εξετάσει τη λειτουργία και την αποτελεσματικότητά τους στο εθνικό και διεθνές πεδίο, να διερευνήσει τις σχετικές ρυθμίσεις διεθνών συμβάσεων και το βαθμό προσαρμογής των εθνικών νομοθεσιών σ’ αυτές, να υποδείξει λύσεις που ν’ ανταποκρίνονται στις σύγχρονες συνθήκες λειτουργίας της εμπορικής ναυτιλίας.
Στο πλαίσιο του Συνεδρίου παρουσιάστηκαν οι ακόλουθες εισηγήσεις:
Ο αείμνηστος Καθ. Λεωνίδας Γεωργακόπουλος ανέλυσε τα σύγχρονα προβλήματα προστασίας των δανειστών του πλοίου. Η Καθηγήτρια κα Αλίκη Κιάντου-Παμπούκη εξέτασε το θέμα της προστασίας των δανειστών στις ναυτιλιακές εταιρίες με την παραμέριση της νομικής προσωπικότητας. Η πρώτη συνεδρία ολοκληρώθηκε με την εισήγηση του Καθηγητού κου Φοίβου Χριστοδούλου, ο οποίος ασχολήθηκε με το πλοίο ως ιδιαίτερο στοιχείο της περιουσίας του πλοιοκτήτη. Στη δεύτερη συνεδρία οι ομιλητές προχώρησαν σε αναλύσεις από τη σκοπιά του ιδιωτικού διεθνούς δικαίου. Παρουσιάστηκαν δύο εισηγήσεις, του Καθηγητού κου Σπυρίδωνος Βρέλλη «Η προστασία των ναυτικών δανειστών και το ελληνικό ιδιωτικό διεθνές δίκαιο» και του William Tetley «Special legislative rights, maritime liens, mortgages, claims and conflicts of law [Ειδικά εκ του νόμου δικαιώματα, ναυτικά προνόμια, υποθήκης, απαιτήσεις και συγκρούσεις εφαρμοστέου δικαίου]». Των εργασιών της πρωινής συνεδρίας της δεύτερης ημέρας του Συνεδρίου προήδρευσε ο Nicolas Healy. Στη συνεδρία αυτή μίλησαν οι: Α. Philip με θέμα «European Judgement convention from the aspect of maritime law, in particular, maritime creditors», Καθ. Emmanuel du Pontavice με θέμα «Applications récentes de la saisie conservatoire de navires: théorie de l’émanation et navires apparentés», Καθ. Martine Rémond-Gouilloud που παρουσίασε την εισήγηση με θέμα «L’abus des procédures de saisie – conservatoire de navires», ο N.J.J. Gaskell που ανέπτυξε το θέμα «Topics related to the mareva injuction» και ο J.D. Kimbal που έκλεισε τα θέματα της συνεδρίας αυτής με την εισήγηση «Protection P&I Clubs in maritime bankruptcies». Στην απογευματινή συνεδρία την παρουσίαση των εισηγήσεων κατηύθυνε ο J.F.F. Cadwallader. Το ζήτημα της προστασίας των ναυτικών δανειστών σε επίπεδο εθνικού δικαίου προσεγγίστηκε ειδικότερα στις εισηγήσεις των J.C. Schultsz «The protection of maritime creditors in the new Netherlands code» και H. Lange «The protection of maritime creditors in Belgian law». Την τελευταία ημέρα του Συνεδρίου και προεδρεύοντος της συνεδρίας του Ιωάννη Σχινά, εξετάστηκαν κάποια ειδικά ζητήματα σε σχέση με την προστασία των ναυτικών δανειστών. Ο Καθηγητής κος Φίλιππος Δωρής ανέλυσε τη νομική θέση των δανειστών του πλοίου σε περίπτωση μεταβίβασης της κυριότητάς του, ο Rolf Herber παρουσίασε την εισήγησή του «Protection of maritime creditors by maritime liens», ενώ και ο Παναγιώτης Σωτηρόπουλος ασχολήθηκε με ζητήματα σχετικά με τη ναυτική υποθήκη. Ο Καθηγητής Ιωάννης Ρόκας έθεσε το ζήτημα της εξασφάλισης και ασφάλισης των ναυτικών δανειστών. Το 1ο Συνέδριο Διεθνούς Ναυτικού Δικαίου ολοκληρώθηκε με την εισήγηση που παρουσίασε ο Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής, Αντώνης Μ. Αντάπασης και η οποία είχε ως αντικείμενο την εκμετάλλευση του πλοίου από τρίτο και την προστασία των ναυτικών δανειστών.
Οι εισηγήσεις και τα πρακτικά του Συνεδρίου δημοσιεύτηκαν σε ειδικό τόμο «Η Προστασία των Ναυτικών Δανειστών» που εκδόθηκε με επιμέλεια του ΔΣΠ από τον εκδοτικό οίκο Α. Σάκκουλα το 1994.
Διοικητικό Συμβούλιο Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιώς
Β. Βενέτης Πρόεδρος, Γ, Γεωργάτος Αντιπρόεδρος, Κ. Γκαβέρας Γεν. Γραμματέας, Κ. Πεταλάς Ταμίας, Μέλη: Α. Αλεξανδροπούλου-Αλευρομύτη, Γ. Αποστολίδης, Μ. Βραχνού, Ι. Ηρειώτης, Λ. Θεοδώρου, Λ. Καλτσάς, Ι. Καρκούλιας, Ε. Κοτσώνης, Ι. Λυμπερόπουλος, Μ.-Α. Μαλικούτης, Ν. Τριαντάφυλλος.
Οργανωτική Επιτροπή Συνεδρίου
Α. Αντάπασης Πρόεδρος, Μ. Καργάκου, Α. Λαμπρόπουλος Γραμματείς, Μέλη: Σ. Γιαννακάκης, Γ. Γεωργακαράκος, Ν. Γωγιός, Σ. Κουσούλης, Β. Λυκούρης, Γ. Μπαραϊκτάρης, Α. Νικολάρας, Δ. Ρεδιάδης, Γ. Σαββόπουλος, Κ. Σαμψών, Ν. Σκορίνης, Γ. Τιμαγένης.
Επιμέλεια ύλης
Αντώνης Μ. Αντάπασης, Πάρις Α. Ασανάκης, Γιολάντα Βασιλείου, Όλγα Βλαβιανού, Δευκαλίων Γ. Ρεδιάδης.
Στις 25-27 Μαΐου 1995 έλαβε χώρα το 2ο Διεθνές Συνέδριο Ναυτικού Δικαίου, το οποίο είχε ως θέμα την εκμετάλλευση του πλοίου και τη συμβατική ελευθερία.
Κύριος σκοπός του ήταν να διερευνήσει την ελευθερία των μερών στις διάφορες κατηγορίες συμβάσεων που έχουν ως αντικείμενο την παροχή υπηρεσιών από ή προς το πλοίο ή την οικονομική χρησιμοποίηση του πλοίου, να αποσαφηνίσει τους λόγους που υπαγορεύουν το διαφορετικό βαθμό ελευθερίας των μερών στις συμβάσεις αυτές και να εξετάσει αν ο περιορισμός της συμβατικής ελευθερίας με τη θέσπιση κανόνων αναγκαστικού δικαίου αποτελεί την πιο πρόσφορη λύση ή πρέπει να αναζητηθούν άλλες ή και άλλες λύσεις.
Το Συνέδριο αναπτύχθηκε σε τρεις ενότητες. Η πρώτη απασχολήθηκε με τις συμβάσεις με βάση τις οποίες ο κύριος του πλοίου συνεργάζεται για την εκμετάλλευσή του με ιδιοκτήτες άλλων πλοίων (κοινοπραξίες, διασκέψεις τακτικών γραμμών) ή εκείνες που χρησιμοποιούνται για να επέμβει τρίτος στην εκμετάλλευση του πλοίου (συμβάσεις διαχείρισης πλοίου, μίσθωσης πλοίου γυμνού, χρονοναύλωσης). Η δεύτερη ενότητα αφιερώθηκε στις συμβάσεις θαλάσσιας μεταφοράς προσώπων ή πραγμάτων. Η τρίτη ενότητα περιέλαβε τις βοηθητικές της ναυτιλίας συμβάσεις (συμβάσεις ναυτολόγησης του πλοιάρχου και των μελών του πληρώματος, ναυτικής πρακτορείας, θαλάσσιας αρωγής και ρυμούλκησης, πλοήγησης και θαλάσσιας ασφάλισης).
Στο πλαίσιο του Συνεδρίου παρουσιάστηκαν οι ακόλουθες εισηγήσεις:
Οι εργασίες του Συνεδρίου ξεκίνησαν με την εισήγηση του Καθηγητού Ιωάννη Σχινά που ασχολήθηκε με τη «συμβατική ελευθερία, στάθμιση συμφερόντων και δημόσια τάξη στο δίκαιο της ναύλωσης». Ο Jan Ramberg παρουσίασε στη συνέχεια εισήγηση με θέμα: «The proper delimitation of mandatory rules in the law of carriage of goods by sea [Η ορθή οριοθέτηση των αναγκαστικών κανόνων στη θαλάσσια μεταφορά πραγμάτων]», και ακολούθησε η ομιλία του Καθηγητού Απόστολου Γεωργιάδη ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Ο δικαστικός έλεγχος του περιεχομένου των συμβάσεων ναυλώσεως». Η πρώτη Συνεδρία ολοκληρώθηκε με τον Eugenio Carnejo Fuller που παρουσίασε την εισήγησή του «Regulation or deregulation of the contract of carriage of goods by sea». Η απογευματινή Συνεδρία υπό την Προεδρία του Καθηγητή Αθανάσιου Γιαννόπουλου, ξεκίνησε με την εισήγηση του Καθηγητή Φοίβου Χ. Χριστοδούλου: «Όρια ελευθερίας των συμβάσεων στη ναύλωση», ενώ στη συνέχεια ο Jose Domingo Ray ανέπτυξε το θέμα «Freedom of contract and mandatory rules in carriage of goods and analysis relating to charter parties, bills of lading and some other documents through argentine law and international conventions». Στην πρώτη Συνεδρία της δεύτερης ημέρας υπό την Προεδρία του Καθηγητή Παναγιώτη Σολδάτου, παρουσιάστηκαν οι Εισηγήσεις των Καθηγητών Michael F. Sturley με θέμα «Forum selection and arbitration clauses under section 3(8) of the U.S. Carriage of goods by sea act: Statutory intent and judicial interpretation», Sergio Carbone και Francesco Munari οι οποίοι ασχολήθηκαν με το ζήτημα «Port services ancillary to navigation between market and safety requirements» και Κωνσταντίνου Παμπούκη «Ναυτιλιακές διασκέψεις και κοινοπραξίες στο δίκαιο του ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Κοινότητας». Στη δε απογευματινή Συνεδρία υπό την Προεδρία του Καθηγητή Roger Roland παρουσίασαν τις Εισηγήσεις τους σύμφωνα με το πρόγραμμα, οι Καθηγητές Λεωνίδας Γεωργακόπουλος με το θέμα «Ο περιορισμός της ελευθερίας των ναυτικών συμβάσεων δια του θαλάσσιου ασφαλιστικού δικαίου», ο Antoine Vialard με την εισήγηση «La liberté contractuelle en matière d’assurances maritimes: l’ exemple français» και ο Enrique de Alba που έκλεισε τη Συνεδρία με το θέμα «Ships operation and freedom of contract. Freedom of the parties to choose forum and substantive law – Panamanian experience». Η Συνεδρία της τελευταίας ημέρας υπό την Προεδρία της Καθηγήτριας Αλίκης Κιάντου-Παμπούκη άρχισε με την εισήγηση του Παύλου Αβραμέα: «Όρια της ελευθερίας των μερών στις συμβάσεις διαχείρισης πλοίων». Στη συνέχεια το λόγο πήρε ο Παναγιώτης Παπαθεοδωρόπουλος και ανέπτυξε το θέμα «Η ελευθερία των μερών κατά την κατάρτιση της συμβάσεως ναυτικής εργασίας», ενώ ο Αθανάσιος Αλυκάτορας ασχολήθηκε με το θέμα «Εφαρμοστέο δίκαιο και διεθνής δικαιοδοσία στη σύμβαση ναυτολογήσεως με βάση τις κοινοτικές συμβάσεις της Ρώμης (1980), των Βρυξελλών (1968) και της Ντονόστια Σαν Σεμπάστιαν (1989)». Ακολούθησε η εισήγηση του Μικέ Κουντούρη «Η ελευθερία των μερών κατά την κατάρτιση της σύμβασης ναυτικής εργασίας και ειδικώτερα κατά τη ρύθμιση των σχέσεων επί απαιτήσεων εξ εργατικού ατυχήματος». Ο Αντώνης Μ. Αντάπασης έκλεισε τον κύκλο των εισηγήσεων του Συνεδρίου με την ανάλυση του θέματος «Η ελευθερία των μερών στις συμβάσεις θαλάσσιας αρωγής». Μετά το πέρας της παρουσίασης των εισηγήσεων, δόθηκε χρόνος για την παρουσίαση παρεμβάσεων των Παναγιώτη Παπανικολάου με θέμα «Η δογματική ένταξη της περιεχόμενης στο άρθρο 253 του ΚΙΝΔ ρυθμίσεως στο σύστημα ατομικής προστασίας κατά του κινδύνου καταχρήσεως της συμβατικής ελευθερίας του Αστικού Κώδικα», της Isabelle Corbier με θέμα «Remorquage maritime et libre enterprise» και της Emily Derogée-van Roosmalen με θέμα «Freedom of contract and «piercing or lifting of the corporate veil» in the Netherlands».
Οι εισηγήσεις και τα πρακτικά του Συνεδρίου δημοσιεύτηκαν σε ειδικό τόμο «Εκμετάλλευση του Πλοίου και Συμβατική Ελευθερία» που εκδόθηκε με επιμέλεια του ΔΣΠ από τον εκδοτικό οίκο Α. Σάκκουλα το 2000.
Διοικητικό Συμβούλιο Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιώς
Β. Βενέτης Πρόεδρος, Γ. Αποστολίδης Αντιπρόεδρος, Κ. Πεταλάς Γεν. Γραμματέας, Π. Σαμπουντζάκης Ταμίας, Μέλη: Α. Αλεξανδροπούλου-Αλευρομύτη, Σ. Αθανασάκος, Μ. Βραχνού, Γ. Γεωργάτος, I. Γιατράκος, Κ. Γκαβέρας, Π. Ηλιάδης, Λ. Θεοδώρου, I. Καρκούλιας, I. Κλάππας, Ε. Κοτσώνης, Μ. Κτιστάκης, Π. Παπανικολάου, Γ. Σαββόπουλος, Γ. Σταματογιάννης.
Οργανωτική Επιτροπή Συνεδρίου
Α. Αντάπασης Πρόεδρος, Μ. Καργάκου, Α. Λαμπρόπουλος Γραμματείς, Μέλη: Κων/νος Ανδρεόπουλος, Ν. Βουργίδης, Ν. Γωγιός, Θωμ. Ζαφείρας, Σ. Κουσούλης, Μικές Κουντούρης, Γ. Μπαϊρακτάρης, Ν. Μπαλταζάνης, I. Νέρης, Αντ. Παπαδημητρίου, Παν. Παπαθεοδωρόπουλος, Κ. Σαπουνάκης, Ν. Σκορίνης, Γρηγ. Τιμαγένης.
Επιμέλεια ύλης
Αντώνης Μ. Αντάπασης, Πάρις Α. Ασανάκης, Όλγα Θ. Βλαβιανού, Θωμάς Β. Μαρκεζίνης, Δευκαλίων Γ. Ρεδιάδης.
Στις 27-30 Μαΐου 1998 το 3ο Διεθνές Συνέδριο Ναυτικού Δικαίου αφιερώθηκε στο «ναυτικό ατύχημα ως νομικό πρόβλημα», είχε δε ως στόχο να διερευνήσει τις νομικές διατάξεις του ναυτικού ατυχήματος όσον αφορά την πρόληψή του, την εκτέλεσή του, τις συνέπειές του και τέλος τα μέτρα αντιμετώπισής του.
Η επιλογή του συγκεκριμένου θέματος έγινε λόγω της αυξημένης σημασίας των κανόνων που ρυθμίζουν την πρόληψη και τον περιορισμό των ναυτικών ατυχημάτων. Οι εν λόγω κανόνες πηγάζουν από κανόνες τόσο διεθνούς όσο και εθνικού δικαίου. Εντούτοις, η ολοένα και αυξανόμενη πολυνομία καθώς και η πολυπλοκότητα των ζητημάτων (τόσο από πλευράς νομικής όσο και από πλευράς πρακτικής) προκάλεσε ανησυχία για την ανασφάλεια δικαίου που θα μπορούσε να προκληθεί. Για αυτόν ακριβώς το λόγο κρίθηκε ότι θα έπρεπε να γίνουν προσπάθειες αφενός μεν για την συστηματοποίηση των νομοθετημάτων, αφετέρου για την ανάπτυξη και την εφαρμογή τους στο πλαίσιο και με την βοήθεια ενός διεθνούς οργανισμού. Ιδανικός για την επιτέλεση του έργου αυτού θα ήταν ο ΙΜΟ, δεδομένης της ευρύτατης αποδοχής του από την διεθνή κοινότητα, της εξειδικευμένης γνώσης του σε ναυτικά θέματα και του διακρατικού του χαρακτήρα.
Το συνέδριο κινήθηκε σε τρεις μεγάλες θεματικές ενότητες.
Η πρώτη ενότητα αφορούσε την πρόληψη των ναυτικών ατυχημάτων, δηλαδή τις νομοθετικές και κανονιστικές διατάξεις που ρυθμίζουν την ασφάλεια του πλοίου και της ναυσιπλοΐας, καθώς και το ζήτημα της εφαρμογής τους στην πράξη.
Στην δεύτερη ενότητα εξετάστηκε ο τρόπος διαχείρισης ενός ναυτικού ατυχήματος αφότου αυτό λάβει χώρα και τα ειδικότερα ζητήματα που προκύπτουν εξ αυτού όπως παραδείγματος χάριν η υποχρέωση παροχής βοήθειας, η διεύθυνση και ο συντονισμός των σωστικών υπηρεσιών, η επέμβαση του παράκτιου κράτους και ούτω καθεξής.
Εν τέλει η τρίτη ενότητα είχε ως αντικείμενο της συνέπειες του ατυχήματος και τα αστικά, διοικητικά αλλά και ποινικά μέτρα της αντιμετώπισής του.
Στο πλαίσιο του Συνεδρίου παρουσιάστηκαν οι ακόλουθες εισηγήσεις:
Στην πρώτη συνεδρία του Συνεδρίου προέδρευσε ο κ. Ιωάννης Σχινάς, καθηγητής του Εμπορικού Δικαίου στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και παρουσιάστηκαν οι εισηγήσεις: του κ. Jacques de Dieu, απεσταλμένου του Τομέα Θαλάσσιας Ασφάλειας Περιβάλλοντος και Τεχνικών Θεμάτων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με θέμα «Η στρατηγική για μια υψηλής ποιότητας ναυτιλία», του κυρίου Ιωσήφ Τσαλαγανίδη, Προέδρου Πρωτοδικών Πειραιά, με θέμα «Ο διοικητικός έλεγχος του ναυτικού ατυχήματος», του κυρίου Philippe Boisson, Διευθυντή Επικοινωνιών του Bureau Veritas με θέμα «Η θέσπιση και εφαρμογή του νομικού καθεστώτος που αφορά την ναυτική ασφάλεια» και του κυρίου Ευθυμίου Μητρόπουλου, Διευθυντή του Τμήματος Ναυτικής Ασφάλειας του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ), με θέμα «Ο κώδικας για την διερεύνηση των ναυτικών ατυχημάτων και συμβάντων» .
Στη δεύτερη απογευματινή συνεδρία προέδρευσε ο κ. Φοίβος Χριστοδούλου, Καθηγητής του Συγκριτικού Δικαίου στο Παν/μιο Αθηνών και τον λόγο πήραν διαδοχικά τέσσερις ομιλητές: Ο κ. Marc Huybrechts, καθηγητής του Ναυτικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Λουβαίν και της Αμβέρσας, ο οποίος ανέπτυξε το θέμα «Ο Διεθνής Κώδικας Ασφαλούς Διαχείρισης Πλοίων και η εφαρμογή αυτού στα οχηματαγωγά και τα επιβατηγά πλοία – Από την ελαχιστοποίηση της ανθρώπινης παράλειψης στην επίτευξη του στόχου», η κ. Λία Αθανασίου, Δικηγόρος Δ.Ν., με θέμα «Το πρόβλημα του ανταγωνισμού και της ευθύνης των νηογνωμόνων- Μια παράμετρος για το ναυτικό ατύχημα» και οι Sergio Carbone και Francesco Munari από το Πανεπιστήμιο της Γένοβας με την εισήγηση «Η κοινοτική πολιτική για την ασφάλεια στη θαλάσσια ζώνη των λιμένων και τα χωρικά ύδατα: Ρυθμίσεις και προοπτικές».
Κατά τη διάρκεια της δεύτερης ημέρας του Συνεδρίου παρουσιάστηκαν, υπό την προεδρία του Jean-Jacques Lavenue, καθηγητή του Πανεπιστήμιου της Lille στο Δίκαιο της Θάλασσας και των Ναυτιλιακών Δραστηριοτήτων, οι εισηγήσεις των Antoine Vialard, καθηγητή του Πανεπιστήμιου του Montesquieu με θέμα «Η υποχρέωση παροχής βοήθειας στην θάλασσα», του Richard Shaw, Ειδικού επιστημονικού Ερευνητή στο Παν/μιο του Southampton με τίτλο «Η Διεθνής Σύμβαση του 1989 για την διάσωση: Η δυναμική της και οι αδυναμίες της», του Peter Wetterstein, καθηγητή του Πανεπιστημίου Åbo Φιλανδίας με θέμα «Θαλάσσια αρωγή και θαλάσσιο περιβάλλον», ενώ ο κ. Νικόλαος Κωνσταντινίδης, Δικηγόρος Δ.Ν., έκλεισε τη συνεδρία με την εισήγησή του «Ζητήματα από ναυάγια κείμενα στη θαλάσσια ζώνη λιμένων». Το Συνέδριο συνεχίστηκε το απόγευμα υπό την προεδρία του καθηγητή του Ναυτικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Texas, Michael Sturley. Ο κ. Πολυχρόνης Τσιρίδης, Δικηγόρος Δ.Ν., παρουσίασε την εισήγησή του «Η ποινική αντιμετώπιση του ναυτικού ατυχήματος» ενώ τη σκυτάλη παρέλαβε ο καθηγητής του Διεθνούς Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, κ. Εμμανουήλ Ρούκουνας, με θέμα «Ζητήματα διεθνούς δικαίου που αφορούν το ναυτικό ατύχημα». Ακολούθησε ο καθηγητής Ναυτικού Δικαίου και Φυσικών Πόρων και Περιβαλλοντικών μελετών του Πανεπιστήμιου του Dalhousie κ. Edgar Gold με την εισήγησή του «Η ευθύνη και η αποζημίωση για τη θαλάσσια ρύπανση: επιδίωξη μιας ρεαλιστικής ισορροπίας».
Την τρίτη και τελευταία μέρα του Συνεδρίου με προεδρεύοντα τον Καθηγητή του Αστικού Δικαίου και πρώην Πρύτανη του Πανεπιστημίου των Αθηνών κ. Μιχαήλ Σταθόπουλο παρουσίασε την εισήγησή της η κ. Αλίκη Κιάντου- Παμπούκη, Ομότιμη καθηγήτρια στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης με θέμα «Ζητήματα αστικής ευθύνης από ναυτικό ατύχημα» ενώ ακολούθησαν οι εισηγήσεις του κ. Rolf Herber, δικηγόρου Αμβούργου με θέμα «Ευθύνη εις ολόκληρον σε περίπτωση σοβαρών ναυτικών ατυχημάτων, του κ. Παναγιώτη Σωτηρόπουλου, Μέλους του Εκτελεστικού Συμβουλίου του Comité Maritime International με θέμα «Ο περιορισμός της ευθύνης για απαιτήσεις από ναυτικό ατύχημα», ενώ οι ομιλίες έκλεισαν με την εισήγηση του κ. Αντώνη Αντάπαση, καθηγητή του Εμπορικού Δικαίου του Πανεπιστημίου Αθηνών και Προέδρου της Ελληνικής Ένωσης Ναυτικού Δικαίου με θέμα «Γενική θεώρηση του ναυτικού ατυχήματος ως νομοθετικού προβλήματος» Το Συνέδριο ολοκληρώθηκε με μια γενική συζήτηση και το εξαγωγή συμπερασμάτων. Κατ’ εξαίρεση, οι εισηγήσεις και τα πρακτικά του Συνεδρίου αυτού δεν έτυχαν δημοσίευσης.
Διοικητικό Συμβούλιο Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιώς
Β. Βενέτης Πρόεδρος, Γ. Αποστολίδης Αντιπρόεδρος, Κ. Πεταλάς Γεν. Γραμματέας, Α. Αλεξανδροπούλου-Αλευρομύτη Ταμίας, Μέλη: Γ. Γεωργάτος, I. Γιατράκος, Κ. Γκαβέρας, Κ. Γουργαρέα, Π. Ηλιάδης, Λ. Θεοδώρου, Ε. Κοτσώνης, I. Λυμπερόπουλος, Γ. Σταματογιάννης, Σ. Μανουσάκης, Π. Μαντούβαλος, Μ. Μελισσηνός, Π. Παπαθεοδωρόπουλος, Γ. Σαββόπουλος, Ε. Τσουρούλης.
Οργανωτική Επιτροπή Συνεδρίου
Α. Αντάπασης Πρόεδρος, Μέλη: Ν. Σκορίνης, Ν. Γωγιός, Π. Τιμαγένης, Π. Σιούφας, Γ. Ρεδιάδης, Α. Παπαδημητρίου, Λ. Αθανασίου, Θ. Ζαφείρας, Σ. Κουσούλης, Γ. Μπαϊρακτάρης, Ν. Μπαλταζάνης, Δ. Αστράς, Κ. Μαρκάκης, Π. Τσιρίδης, I. Ηρειώτης, Ν. Κωνσταντινίδης, Γ. Οικονόμου, Σ. Γιαννακάκης, Π. Παππάς, I. Οικονομίδης.
Εκτελεστική Γραμματεία
Π. Ασανάκης, Ε. Βενέτη, Ό. Βλαβιανού, Π. Θεοδωρόπουλος, Ο. Ιωσηφίδης.
Το 4ο Διεθνές Συνέδριο Ναυτικού Δικαίου πραγματοποιήθηκε στις 6-9 Ιουνίου 2001 και διερεύνησε την ευθύνη προς αποζημίωση στο ελληνικό και το διεθνές ναυτικό δίκαιο. Όπως σε κάθε προηγούμενη διοργάνωση στο πλαίσιο του θεσμού αυτού, η επιλογή του θέματος στηρίχθηκε σε επίκαιρους προβληματισμούς και το συγκεκριμένο θέμα επελέγη με κύριο στόχο την παρουσίαση του ζητήματος της αποκατάστασης της ζημίας στο ναυτικό δίκαιο από δυναμική σκοπιά.
Το Συνέδριο αυτό κλήθηκε να διερευνήσει, ιδίως από νομοθετική άποψη, την ευθύνη προς αποζημίωση στο ναυτικό πεδίο ως διεθνές πρόβλημα, δηλ. στο ελληνικό και το διεθνές ναυτικό δίκαιο. Το πλοίο κινείται διαρκώς στο θαλάσσιο χώρο, αλλάζει συχνά έννομες τάξεις. Η ναυσιπλοΐα έχει παγκόσμια εμβέλεια. Παρά τη θαυμαστή τεχνική πρόοδο οι κίνδυνοι της ναυσιπλοΐας παραμένουν πάντα υπολογίσιμοι. Εξαιτίας τους η θαλάσσια ασφάλιση έχει λάβει εξαιρετική ανάπτυξη. Οι παράγοντες αυτοί υπαγόρευσαν τη διαμόρφωση στο ναυτικό πεδίο ειδικών κανόνων και αρχών που αφορούν την ευθύνη προς αποζημίωση. Μολονότι οι ειδικοί αυτοί κανόνες λαμβάνουν υπόσταση στην έννομη τάξη κάθε ναυτικής χώρας, παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά, ωστόσο οι εν λόγω κανόνες εμφανίζουν μια εξαιρετική αντίσταση στις εξελίξεις.
Το 4ο Συνέδριο αναπτύχθηκε σε τρεις ενότητες. Στην πρώτη ενότητα, εξετάστηκε η συμβατική και εξωσυμβατική (αδικοπρακτική) ευθύνη προς αποζημίωση. Η ανάλυση δεν περιορίστηκε στη διερεύνηση των δύο μορφών αυτών ευθύνης, αυτές καθεαυτές, αλλά επεκτάθηκε και στις σχέσεις ενδοσυμβατικής και εξωσυμβατικής (αδικοπρακτικής) ευθύνης προς αποζημίωση. Στην έρευνα συμπεριλήφθηκε βέβαια το ζήτημα της αντικειμενικής ευθύνης και γενικότερα της επίτασης της ευθύνης λόγω προσωπικού πταίσματος του οφειλέτη.
Στη δεύτερη ενότητα αναλύθηκε η αποκατάσταση της ζημίας, αυτή καθεαυτή. Ειδικότερα ο στόχος ήταν να εξεταστεί ο αφηρημένος ή συγκεκριμένος υπολογισμός της ζημίας στο ναυτικό πεδίο, η αποζημίωση των παθόντων κατά ή εξ αφορμής των υπηρεσιών τους σε πλοίο, η αποκατάσταση της ζημίας κατ’ εφαρμογή των διατάξεων της κοινής αβαρίας, η αποκατάσταση της ζημίας τρίτων και ειδικότερα της οικολογικής ζημίας, αυτή καθεαυτή, καθώς και η διερεύνηση των σχέσεων της αποκατάστασης της ζημίας και της θαλάσσιας ασφάλισης.
Η τρίτη ενότητα επικεντρώθηκε στο καίριο ζήτημα των διάφορων μορφών περιορισμού της ευθύνης στο ναυτικό δίκαιο, ελληνικό και διεθνές. Το γεγονός ότι οι υποχρεώσεις προς αποζημίωση απέκτησαν σταδιακά μεγαλύτερη κοινωνική διάσταση, επέβαλλε με τρόπο πιο έντονο να θεωρηθούν οι διάφορες μορφές περιορισμού της ευθύνης προς αποζημίωση από νομοθετική άποψη.
Οι εισηγήσεις που αναπτύχθηκαν στο Συνέδριο αυτό ήταν οι εξής: ο Emmanuel Achukwu παρουσίασε την εισήγηση: «The limitation of shipowner’s liability – An overview of the Nigerian position», ο José M. Alcantara ασχολήθηκε με το ζήτημα: «The rule of restitutio in integrum in the measure of damages under maritime tort and contract», ο Alberto Batini ανέλυσε το θέμα: «Damages for wrongful arrest of a foreign ship in Italy: a serious risk for creditors?», ενώ ακολούθησε η εισήγηση του δικηγόρου Πειραιώς Ιωάννη Βρέλλου: «Η εκ μέρους του εκναυλωτή – θαλάσσιου μεταφορέα οφειλόμενη αποζημίωση σε περίπτωση συρροής δικαιοπρακτικής και αδικοπρακτικής ευθύνης». Ο Domingo G. Castillo ανέπτυξε το θέμα: «Limitation of liability in maritime accidents: The Philippine Experience», ο Felix W. H. Chan – Wai Sum Chan το θέμα: «Actuarial assessment of damages in personal injury litigation: The Hong Kong position and the comparative international aspects», η Καθηγήτρια Ελένη Γκολογκίνα – Οικονόμου ασχολήθηκε με το ζήτημα: «Ευθύνη προς καταβολή πλήρους αποζημίωσης για ναυτικές απαιτήσεις (Το άρθρο 4 της Διεθνούς Σύμβασης του Λονδίνου του 1976, ιδίως στο ελληνικό δίκαιο)» και ο John Clegg ανέλυσε το θέμα: «The elements and calculation of damages under U.S. Law for workers injured and killed aboard ship». Επίσης οι Emily Dérogée van Roosmalen και Taco van der Valk παρουσίασαν την εισήγηση με τίτλο: «Challenging the Himalaya in the Netherlands – The Dutch approach towards extra-contractual actions» και ο Nicholas Gaskell την εισήγησή του: «Revision of the Athens Convention on the carriage of passengers and their luggage 1974». Παρουσιάστηκε επίσης η εισήγηση του Ranjan C. Gooneratne: «Limitation of liability», του Patrick Griggs: «Proposals to amend the 1974 Athens Convention relating to the carriage of passengers by sea», του Γεώργιου Θεοχαρίδη: «Protection from non-contractual modes of recovery in sea carriage. A comparison between Common Law and Civil Law systems» και του John Karpousis: «Damages for maritime personal injury claims under United States Law». O Νικόλαος Κωνσταντινίδης ανέπτυξε την εισήγησή του με θέμα: «Ζητήματα από τον περιορισμό της ευθύνης κατά τη Διεθνή Σύμβαση 1976 του Λονδίνου (LLMC)», ο Henry Li ασχολήθηκε με το θέμα: «Limitation of liability under the PRC maritime code» και ο Jonathan Lux με το θέμα: «Remedies – An overview of the various options». Ο Peter Gad Naschitz παρουσίασε το θέμα: «The Legal Regime relating to cargo damage in Israel», η Aleka Sheppard – Mandaraka το θέμα: «The ISM and its effect on shipowners and managers liabilities» και ο Yves Tassel το θέμα: «Le dommage élément de la faute». Ο Lim Tean ασχολήθηκε με το ζήτημα: «Limitation of liability for marine claims in Singapore», ο Antoine Vialard ανέπτυξε την εισήγησή του: «Le naufrage de l’Erika et la réparation des dommages de pollution par les hydrocarbures» και ο Hongxiu Yao παρουσίασε την εισήγηση με θέμα: «On earner’s liability for delay damage claims under Chinese maritime law»
Οι εισηγήσεις και τα πρακτικά του Συνεδρίου δημοσιεύτηκαν σε ειδικό τόμο με τίτλο «Η ευθύνη προς αποζημίωση στο ελληνικό και το διεθνές ναυτικό δίκαιο» που εκδόθηκε με επιμέλεια του ΔΣΠ από τον εκδοτικό οίκο Α. Σάκκουλα το 2001.
Διοικητικό Συμβούλιο Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιώς
Β. Βενέτης Πρόεδρος, Γ. Αποστολίδης Αντιπρόεδρος, Κ. Πεταλάς Γεν. Γραμματέας, Α. Αλεξανδροπούλου-Αλευρομύτη Ταμίας, Μέλη: Ιωάννης Αθανασούλιας, Μαρία Γαλανοπούλου, Ιωάννης Γιατράκος, Κων/νος Γκαβέρας, Κων/να Γουργαρέα, Αργύριος Δήμοβιτς, Νικόλαος Λιαπάκης, Ιωάννης Λυκούρης, Στέλιος Μανουσάκης, Δημήτρης Μηλίτσης, Παναγιώτης Παπαθεοδωρόπουλος, Κων/νος Ρεσβάνης, Γεώργιος Σταματογιάννης, Θωμάς Σταμόπουλος, Ευάγγελος Τσουρούλης.
Οργανωτική Επιτροπή Συνεδρίου
Α. Αντάπασης Πρόεδρος, Μέλη: Λία Αθανασίου, Δημήτριος Άστρας, Σωτήριος Γιαννακάκης, Νικόλαος Γωγιός, Θωμάς Ζαφειρας, Ιωάννης Ηρειώτης, Μικές Κουντούρης, Στυλιανός Κουσουλης, Νικόλαος Κωνσταντινίδης, Κων/νος Μαρκάκης, Γεώργιος Μπαρακτάρης, Νικόλαος Μπαλταζάνης, Ιωάννης Οικονομίδης, Γεώργιος Οικονόμου, Παναγιώτης Παππάς, Αντώνης Παπαδημητρίου, Δευκαλίων Ρεδιάδης, Ιωάννης Σαραντίτης, Παύλος Σιούφας, Νικόλαος Σκορίνης, Πασχαλιά Τιμαγένη, Πολυχρόνης Τσιρίδης.
Επιμέλεια ύλης
Αντώνης Μ. Αντάπασης, Αλεξάνδρα Ε. Χριστοδουλέα.
Το 5ο Διεθνές Συνέδριο Ναυτικού Δικαίου με θέμα τη θαλάσσια ρύπανση, διεξήχθη στις 29 Σεπτεμβρίου – 2 Οκτωβρίου 2004. Η εξέταση – κατά το 4° Διεθνές Ναυτικό Συνέδριο του Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιά – του ζητήματος της ευθύνης προς αποζημίωση στο ελληνικό και το διεθνές ναυτικό δίκαιο,
κατέδειξε ότι το ζήτημα της αποκατάστασης της ζημίας τρίτων από ρύπανση προερχόμενη από πλοία ή άλλα πλωτά ναυπηγήματα και ειδικότερα της οικολογικής ζημίας, καθώς και το ζήτημα των κυρώσεων (ποινικών και διοικητικών), έπρεπε να γίνουν αντικείμενο πιο διεξοδικής έρευνας και συζήτησης, ιδίως διότι οι σχετικές με αυτά αποφάσεις των δικαστικών και διοικητικών αρχών προκαλούν συχνά αντιδράσεις των ενδιαφερομένων για το πλοίο και την εμπορική ναυτιλία.
Το πρόγραμμα του Συνεδρίου περιέλαβε δυο ενότητες. Η πρώτη αφορούσε γενικά την αστική ευθύνη και ειδικά την αποζημίωση των προερχόμενων από ρύπανση ζημιών. Η προσοχή των εισηγητών και γενικότερα των συνέδρων με την παραίνεση της Οργανωτικής Επιτροπής, εστιάστηκε στις ισχύουσες στο εθνικό και το διεθνές πεδίο σχετικές ρυθμίσεις, στην επισήμανση των αδυναμιών τους και στην υποβολή προτάσεων για τη βελτίωσή τους. Επισημάνθηκε ότι η διερεύνηση της αποκατάστασης της ζημίας πρέπει να ικανοποιεί και το αίτημα της πρόληψης της και ότι από τη σκοπιά αυτή παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον τα κατεπείγοντα μέτρα και ο καθορισμός τόπων καταφυγής.
Η δεύτερη ενότητα αφορούσε τις ποινικές και διοικητικές κυρώσεις και ειδικότερα τις σχετικές με αυτές αποφάσεις και την εκτέλεσή τους. Σχετικά επισημάνθηκε στους εισηγητές και γενικότερα στους συνέδρους ότι ήταν απαραίτητο να διερευνήσουν τα ισχύοντα στις κυριότερες ναυτικές χώρες, να αναζητήσουν τις υπάρχουσες αδυναμίες, να προτείνουν λύσεις για τη βελτίωση της κατάστασης ιδίως με τη συστηματοποίηση και εκκαθάριση των ισχυουσών διεθνώς ρυθμίσεων, να εξετάσουν την αναγκαιότητα καθώς και τη δυνατότητα ίδρυσης διεθνούς δικαστηρίου για την ποινική καταστολή των υπαιτίων θαλάσσιας ρύπανσης, την ενίσχυση ή μη της εξουσίας του παράκτιου κράτους ως προς τη λήψη και επιβολή διοικητικών κυρωτικών μέτρων, στα οποία δεν υπάγονται μόνο τα χρηματικά μέτρα, αλλά και άλλα, όπως η απαγόρευση του απόπλου του πλοίου, η υποχρεωτική ρυμούλκηση και γενικότερα αρωγή προς το κινδυνεύον πλοίο, η εξουδετέρωση των συνεπειών του ναυαγίου κλπ.
Σκοπός του 5ου Διεθνούς Συνεδρίου ήταν να συμβάλει, μέσω του ήρεμου επιστημονικού διαλόγου, στο να αισθανθούν, όσοι αναπτύσσουν επιχειρηματική δραστηριότητα στη θάλασσα, ως οι καλύτεροι σύμμαχοι της Πολιτείας και των Οικολογικών Οργανώσεων.
Στο πλαίσιο του Συνεδρίου αυτού παρουσιάστηκαν οι ακόλουθες εισηγήσεις: του Γεωργίου Θεοχαρίδη: «Η σημασία της υπαιτιότητας στην κατάφαση κυρώσεων για θαλάσσια ρύπανση», του Νικολάου Κωνσταντινίδη: «Η αμφισβήτηση τον περιορισμού της αποζημίωσης για θαλάσσια πετρελαϊκή ρύπανση», της Ρέας Μητροπούλου: «Η ασφαλιστική πρακτική σε περιπτώσεις ρύπανσης από πετρέλαιο – ειδικά από ατύχημα», του Παναγιώτη Πετρόπουλου: «Οι διοικητικές κυρώσεις για θαλάσσια ρύπανση κατά το ελληνικό δίκαιο», του Ιωάννη Ρόκα: «Ο ρόλος της ασφάλισης αστικής ευθύνης στη θέσπιση ειδικής αστικής ευθύνης του ρυπαίνοντος και στην αποζημίωση για τη θαλάσσια ρύπανση», του Γεωργίου Σαμιώτη: «Η καθιέρωση της αντικειμενικής ευθύνης ως βασικού εργαλείου πολιτικής αντιρρύπανσης στο διεθνές και εσωτερικό δίκαιο», του δικηγόρου Πειραιώς Πολύχρονη Τσιρίδη: «Η ποινική προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης», του Patrick Holloway: «Civil liability arising from oil pollution in South Africa and this country’s attempts at prevention, including the policy on ports of refuge», του Mans Jacobsson: «The international liability and compensation regime revisited», του Jean – Jacques Lavenue: «Pour une responsabilité du propriétaire de la cargaison et des acteurs engagés dans l’activité de transport par mer des hydrocarbures?», της Sarah Mathiopoulou: «Places of refuge; indemnification and sanctions», του Jean – Serge Rohart: «L’application des critères du fonds sur l’admissibilité des demandes: l’exemple et l’ “Erika”», του Erik Rosaeg: «Conflicts of Marine Liability Conventions», του Luis de San Simon: «Ports of refuge. Recent legislation enacted in Spain after the disaster of “Prestige”», του Francesco Siccardi: «Pollution Liability and Classification Societies; is the system a fair one?», του Chan Leng Sun: «Singapore legislation on Oil Pollution», της Greta Tellarini: «International regulation on places of refuge», του Michael Tsimplis: «A commentary on the Bunker Pollution Convention 2004», και του Antoine Vialard: «Responsabilité limitée et indemnisation illimitée en cas de pollution des mers par hydrocarbures». Μετά την ολοκλήρωση της παρουσίασης όλων των εισηγήσεων, κατά την τελευταία ημέρα του Συνεδρίου, αναπτύχθηκαν και οι ακόλουθες Παρεμβάσεις: του Μιχαήλ Μαλέρμπα: «Ίδρυση διεθνούς οργάνου για την επιβολή κυρώσεων σε περιπτώσεις μεγάλων και επικίνδυνων ρυπάνσεων διεθνών χωρικών υδάτων καθώς και εθνικών υδάτων και ακτών», της Ηλιάνας Χριστοδούλου-Βαρότση: «Οι κυρώσεις σε περίπτωση θαλάσσιας ρύπανσης από τη σκοπιά του κοινοτικού δικαίου» και του Taco van der Valk:«Civil (third party) liability for marine pollution in the Netherlands»
Οι εισηγήσεις και τα πρακτικά του Συνεδρίου δημοσιεύτηκαν σε ειδικό τόμο «Θαλάσσια ρύπανση: Το πρόβλημα της αποζημίωσης και των κυρώσεων» που εκδόθηκε με επιμέλεια του ΔΣΠ από τον εκδοτικό οίκο Α. Σάκκουλα το 2004.
Διοικητικό Συμβούλιο Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιώς
Κ. Πεταλάς Πρόεδρος, Ε. Κοτσώνης – Π. Ηλιάδης Αντιπρόεδροι, Π. . Παπαθεοδωρόπουλος Γεν. Γραμματέας, Κ. Ρεσβάνης Ταμίας, Μέλη: Α. Αλεξανδροπούλου, Γ. Αποστολίδης, Μ. Γαλανοπούλου, Κ. Γκαβέρας, Κ. Γουργαρέα, Λ. Θεοδώρου, Ι. Καρκούλιας, Ν. Λιαπάκης, Σ. Μανουσάκης.
Οργανωτική Επιτροπή Συνεδρίου
Α. Αντάπασης Πρόεδρος, Μέλη: Λ. Αθανασίου, Δ. Αστρας, Ν. Γερασίμου, Ν. Γωγιός, Θ. Ζαφειρας, Ι. Ηρειώτης, Γ. Θεοχαρίδης, Μ. Κουντούρης, Σ. Κουσούλης, Ν. Κωνσταντινίδης, Κ. Μαρκάκης, Γ. Μπαϊρακτάρης, Ν. Μπαλταζάνης, Ι. Οικονομίδης, Γ. Οικονόμου, Π. Παππάς, Α. Παπαδημητρίου, Γ. Ραμαντάνης, Δ. Ρεδιάδης, Ι. Σαραντίτης, Π. Σιούφας, Ν. Σκορίνης, Π. Τιμαγένη, Π. Τσιρίδης.
Επιμέλεια ύλης
Αντώνης Μ. Αντάπασης, Μ. Παπαδάκη
Στις 4-6 Οκτωβρίου 2007 το 6ο Διεθνές Ναυτικό Συνέδριο, αντικείμενο είχε τη διερεύνηση των σύγχρονων προβλημάτων της θαλάσσιας ασφάλισης. Η θαλάσσια ασφάλιση συνδέεται στενά με το θαλάσσιο εμπόριο. Γι’ αυτό και αποτελεί έναν από τους αρχαιότερους τρόπους προστασίας των ναυτικών επιχειρηματιών από τις απώλειες των θαλάσσιων κινδύνων.
Ο ελληνικής καταγωγής θεσμός του ναυτικού δανείου υπήρξε ο πρόδρομος της θαλάσσιας ασφάλισης. Η διαφορά του έγκειται στο ότι, ενώ το ναυτικό δάνειο αποτελούσε κατ’ ουσίαν αποζημίωση καταβαλλόμενη πριν από την απώλεια του πλοίου, η θαλάσσια ασφάλιση περιέχει υπόσχεση καταβολής αποζημίωσης μετά την επέλευση της απώλειας του. Επίσης, ο ελληνικής καταγωγής θεσμός της κοινής αβαρίας αποτελεί έναν ιδιαίτερο τρόπο αποκατάστασης της ζημίας στο ναυτικό δίκαιο. Από κοινωνικοοικονομική άποψη ο θεσμός έχασε έδαφος στην εποχή μας. Στο απώτερο παρελθόν, ο θεσμός της κοινής αβαρίας διευκόλυνε τη ναυτική αποστολή, διότι επέτρεπε τον επιμερισμό των συμφυών με αυτή κινδύνων μεταξύ όλων των συμμετεχόντων. Έτσι εξηγείται γιατί ο θεσμός αυτός υπήρξε ο πρόδρομος της αμοιβαίας ασφάλισης ή αλληλασφάλισης. Η γενίκευση της θαλάσσιας ασφάλισης περιόρισε σε μεγάλο βαθμό τη σημασία του. Οι θυσίες που γίνονται δεκτές ως κοινές αβαρίες καλύπτονται κατά κανόνα σήμερα από την ασφάλιση του σκάφους και του φορτίου. Ο κανονισμός κοινής αβαρίας αποτελεί πλέον κατ’ ουσίαν διακανονισμό ζημιών μεταξύ ασφαλιστών.
Στην πρώτη αυτή Συνεδρία παρουσιάστηκαν εισηγήσεις από τη Λία Αθανασίου, Επίκουρη Καθηγήτρια του Εμπορικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Δικηγόρο, με θέμα «Το πρόβλημα της διεθνούς εναρμόνισης του δικαίου της θαλάσσιας ασφάλισης», από το Robert Merkin, Καθηγητή του Εμπορικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον, με θέμα «The Future of Marine Insurance Warranties In English Law» και τον Antoine Vialard, Ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου του Μπορντώ, με θέμα «La faute de l’assuré dans le droit français des assurances maritimes». Ο Πρόεδρος της δεύτερης Συνεδρίας Αντώνιος Κουτσοφιός, Δικηγόρος, έδωσε το λόγο στους επόμενους εισηγητές σύμφωνα με το πρόγραμμα. Πρώτη παρουσίασε την εισήγησή της η Βικτωρία Αθανασοπούλου, Δικηγόρος, Δ.Ν., η οποία ασχολήθηκε με το ζήτημα «Η αρχή της καλής πίστης στη σύμβαση θαλάσσιας ασφάλισης», ακολούθησε ο Mark Templeman, Δικηγόρος, QC, με την εισήγηση «Insurable interest in English Law: Touchstone or Millstone?» και στη συνέχεια η Κυριακή Νούσια, Λέκτορας του Πανεπιστημίου του Μπέρμιγχαμ, ανέπτυξε το θέμα «Insurable interest in Marine Insurance Contracts in a Representative Sample of Common Law and Continental Law Jurisdictions: Time for Reform?», Στην πρώτη Συνεδρία της δεύτερης ημέρας υπό την Προεδρία του Παναγιώτη Παπαθεοδωρόπουλου, Δικηγόρου Πειραιώς, παρουσιάστηκαν οι εισηγήσεις των: Jürgen Basedow, Καθηγητή Εμπορικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου, Διευθυντή του Ινστιτούτου Max Planck για το Συγκριτικό και το Ιδιωτικό Διεθνές Δίκαιο, «Classification societies as marine insurers?», της Αλίκης Κιάντου–Παμπούκη, Ομότιμης Καθηγήτριας του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης, «Ευθύνη του ασφαλιστή σε περίπτωση ζημιών οφειλόμενων σε αναξιοπλοΐα του πλοίου», του Malcolm Clarke, Καθηγητή του Εμπορικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Cambridge, «Scope of the law of misrepresentation and non-disclosure», του Christian Scapel, Καθηγητή του Τμήματος Νομικής και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Μασσαλίας, Δικηγόρου, «La subrogation de l’assureur maritime» και του Jerome Kullmann, Καθηγητή του Ιδιωτικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Paris – Dauphine, Διευθυντή του Ινστιτούτου των Ασφαλίσεων των Παρισίων, «L’evanouissement du risqué: pas de risqué, pas de prime? L’exemple de la construction de navire et de l’assurance de la perte sur revente». Η απογευματινή Συνεδρία της ημέρας αυτής υπό την Προεδρία του Νικόλαου Μπαλταζάνη, Δικηγόρου, φιλοξένησε την παρουσίαση των εισηγήσεων των: Koichi Otani, Καθηγητή του Εμπορικού Δικαίου και του Δικαίου της Θαλάσσιας Ασφάλισης στο Πανεπιστήμιο της Waseda, «Cargo Insurance in Japan» Taco van der Valk, Δικηγόρου (Ρόττερνταμ), «Recent Developments in Netherlands’ Cargo Insurance Law», Βλασίου Μακρή, Δικηγόρου Δ.Ν., «Το πρόβλημα των χερσαίων κινδύνων στη θαλάσσια ασφάλιση», Γεωργίου Θεοχαρίδη, Δικηγόρου, Δ.Ν, Ειδικός Επιστήμονας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών «Η ασφάλιση του συμφέροντος ενυπόθηκου δανειστή πλοίου». Στην τελευταία Συνεδρία της διοργάνωσης με Πρόεδρο τον Μικέ Κουντούρη, Δικηγόρο, έλαβαν το λόγο κατά τη σειρά του προγράμματος ο Βασίλειος Κιάντος, Ομότιμος Καθηγητής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με το θέμα «Εννοιολογικά χαρακτηριστικά της θαλάσσιας ασφάλισης ελπιζόμενου κέρδους», ο Γεώργιος Οικονόμου, Δικηγόρος, που παρουσίασε την εισήγηση «Εγκατάλειψη πλοίου στον ασφαλιστή», ο Δημήτρης Χριστοδούλου, Λέκτορας του Εμπορικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Δικηγόρος ο οποίος εισέφερε «Συγκριτικές παρατηρήσεις επί του σκοπού και της λειτουργίας των όρων “held covered” στις συμβάσεις θαλάσσιας ασφάλισης» Το Συνέδριο ολοκληρώθηκε με την εξαγωγή των Πορισμάτων από τον Καθηγητή Ιωάννη Ρόκα.
Οι εισηγήσεις και τα πρακτικά του Συνεδρίου δημοσιεύτηκαν σε ειδικό τόμο «Σύγχρονα Ζητήματα Θαλάσσιας Ασφάλισης» που εκδόθηκε με επιμέλεια του ΔΣΠ από τον εκδοτικό οίκο Α. Σάκκουλα το 2010.
Διοικητικό Συμβούλιο Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιώς
Κ. Πεταλάς Πρόεδρος, Π. Ηλιάδης – Α. Αλεξανδροπούλου – Αλευρομύτη Αντιπρόεδροι, Κ. Ρεσβάνης Γεν. Γραμματέας, Ι. Γιατράκος Ταμίας, Μέλη: Γ. Αποστολίδης, Θ. Αρβανιτόπουλος, Μ. Γαλανοπούλου, Κ. Γουργαρέα, Α. Δήμοβιτς, Γ. Καραμιζάρης, Ν. Λιαπάκης, Σ. Μανουσάκης, Π. Παπαθεοδωρόπουλος, Δ. Πολλάλης, Κ. Σαρηγιάννη, Ε. Τσουρούλης, Μ. Φλωροπούλου – Μακρή, Φ. Χαλκιά.
Οργανωτική Επιτροπή Συνεδρίου
Α. Αντάπασης Πρόεδρος, Μέλη: Λ. Αθανασίου, Δ. Αστρας, Ν. Γερασίμου, Σ. Γιαννακάκης, Ν. Γωγιός, Θ. Ζαφείρας, Ι. Ηρειώτης, Γ. Θεοχαρίδης, Γ. Ιατρίδης – Ραμαντάνης, Μ. Κουντούρης, Σ. Κουσουλης, Ν. Κωνσταντινίδης, Κ. Μαρκάκης, Γ. Μπαϊρακτάρης, Ν. Μπαλταζάνης, Ι. Οικονομίδης, Γ. Οικονόμου, Π. Παππάς, Α. Παπαδημητρίου, Δ. Ρεδιάδης, Ι. Σαραντίτης, Π. Σιούφας, Ν. Σκορίνης, Πασχ. Τιμαγένη, Π. Τσιρίδης.
Επιστημονικός Σύμβουλος
Ιωάννης Ροκας, Καθηγητής του Εμπορικού Δικαίου, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Στις 30 Σεπτεμβρίου έως τις 2 Οκτωβρίου 2010 το 7ο Διεθνές Ναυτικό Συνέδριο εξέτασε τη νομική θέση των ναυτικών από συγκριτική και διεθνή άποψη. Το θέμα αυτό παρουσιάζει ενδιαφέρον όχι μόνο στο εθνικό αλλά και στο διεθνές πεδίο ιδίως λόγω της συνεχιζόμενης διάδοσης των σημαιών «φιλοφροσύνης» ανοιχτού νηολογίου, της ναυτολόγησης στα πλοία ολοένα και περισσότερων ναυτικών που δεν συνδέονται με το κράτος της σημαίας του πλοίου, καθόσον προέρχονται από τρίτες χώρες, της δημιουργίας από τις παραδοσιακές ναυτικές χώρες δεύτερων νηολογίων, όπου εγγράφονται πλοία που εκτελούν διεθνείς πλόες.
Στα πλοία αυτά καθώς και στα πλοία που νηολογούνται στην Ελλάδα ως κεφάλαια εξωτερικού, ναυτολογούνται σε ευρύτερη κλίμακα ναυτικοί οι οποίοι μισθοδοτούνται σύμφωνα με τους μισθούς που ισχύουν στις χώρες προέλευσής τους. Οι παράγοντες αυτοί έχουν αποδυναμώσει τη σημασία του νόμου της σημαίας του πλοίου, έχουν επηρεάσει ιδίως στην πράξη τη νομική θέση των ναυτικών, στο διεθνές πεδίο, καθώς και τη σχετική με αυτούς κοινωνική πρόνοια και ασφάλιση, γεγονός που έχει προκαλέσει αντιδράσεις.
Υπό το πρίσμα αυτό, το θέμα εξετάστηκε σε πέντε θεματικές ενότητες. Η πρώτη αφορούσε τις πηγές (εσωτερικές και διεθνείς) του ναυτεργατικού δικαίου. Στη δεύτερη ενότητα εξετάστηκε το εφαρμοστέο δίκαιο στις ναυτεργασιακές σχέσεις. Η τρίτη ενότητα είχε ως αντικείμενο τη σημαία του πλοίου και την επίδρασή της στην πρόσληψη ναυτικών και την παροχή των υπηρεσιών τους, καθώς και τις συναφείς αντιδράσεις. Η τέταρτη ενότητα αφορούσε τις συμφωνίες πλοιοκτητών και αντιπροσωπευτικών οργανώσεων των χωρών προέλευσης των ναυτικών, καθώς και των πλοιοκτητών και της Διεθνούς Ομοσπονδίας των Εργαζομένων στις Μεταφορές. Και τέλος η πέμπτη ενότητα περιέλαβε θέματα σχετικά με την ασθένεια, το ατύχημα, την εγκατάλειψη των ναυτικών στην αλλοδαπή, την κοινωνική τους πρόνοια και ασφάλισή και γενικότερα την προστασία τους.
Ο Τόμος του Συνεδρίου αυτού, με απόφαση τον Διοικητικού Συμβουλίου τον Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιώς και της Οργανωτικής Επιτροπής τον 7ου Διεθνούς Συνεδρίου Ναυτικού Δικαίου, αφιερώθηκε στη μνήμη του Καθηγητή της Πολιτικής Δικονομίας Στέλιου Κουσούλη, ως ελάχιστος φόρος τιμής για τη συμβολή του στη νομική επιστήμη και τις δραστηριότητες τον Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιώς.
Πρώτος εισηγητή. Ο Ιωάννης Χαμηλοθώρης, Πρόεδρος Εφετών Αθηνών, παρουσίασε την εισήγησή του «Η νομοθετική εξέλιξη του ελληνικού ναυτεργατικού δικαίου».
Στη συνέχεια ο Francesco Munari, Καθηγητής του Δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Πανεπιστήμιο της Γένοβας, ανέπτυξε το θέμα «Recent EU developments on maritime labour standards», ο Αντώνης Μπρεδήμας, Καθηγητής του Διεθνούς Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ασχολήθηκε με το θέμα «Η προστασία της υγείας των ναυτικών ιδίως κατά την ενιαία διεθνή σύμβαση ναυτικής εργασίας της ΔΟΕ» και η Ηλιάνα Χριστοδούλου-Βαρότση, Δ.Ν., Δικηγόρος, Καθηγήτρια στο ACG Deree College, ολοκλήρωσε τον κύκλο των εισηγήσεων της Συνεδρίας αυτής με το θέμα «Critical Review of the Consolidated Maritime Labour Convention (2006) of the International Labour Organization: Limitations and Perspectives». Στη δεύτερη Συνεδρία ο Πρόεδρος Hugues Fulchiron, Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Jean Moulin της Λυών έδωσε το λόγο σύμφωνα με το πρόγραμμα στον Κυριάκο Οικονόμου, Εφέτη Πειραιά, ο οποίος ανέλυσε «Το εφαρμοστέο δίκαιο επί των ατομικών συμβάσεων εργασίας – Νομοθετικές ρυθμίσεις και Νομολογιακή εφαρμογή από τα ελληνικά Δικαστήρια». Ο Patric Chaumette, Καθηγητής του Εργατικού Δικαίου και του Δικαίου των Κοινωνικών Ασφαλίσεων στο Πανεπιστήμιο της Νάντης, παρουσίασε την εισήγηση «Les rattachements du travail maritime international. Le marin entre le navire, le port et sa résidence.» και ο Ιωάννης Κοροτζής, τ. Εφέτης Πειραιά, εισήγηση με θέμα «Ο Κανονισμός 864/2007 (Ρώμη II) για το εφαρμοστέο δίκαιο στις εξω- συμβατικές ενοχές και η επίδρασή του στο ναυτεργατικό δίκαιο». Κατά τη δεύτερη ημέρα του Συνεδρίου ο Πρόεδρος της πρωινής Συνεδρίας Χαράλαμπος Μαχαίρας, Εφέτης Πειραιά έδωσε το βήμα στον πρώτο εισηγητή Αντώνη Αλαπάντα, Πρωτοδίκη Πειραιά, ο οποίος μίλησε για το ζήτημα «Η αλλαγή της σημαίας του πλοίου και η επίδρασή της στη σχέση ναυτικής εργασίας». Ακολούθως, ο Μανώλης Περάκης, Δικηγόρος, Δ.Ν., Ειδικός Επιστήμονας στη Νομική Αθηνών, παρουσίασε το θέμα «Σύγχρονες τάσεις αποδυνάμωσης του δεσμού μεταξύ της σημαίας του πλοίου και του εφαρμοστέου στις ναυτεργασιακές σχέσεις δικαίου» και ο Κωνσταντίνος Παπαδημητρίου, Καθηγητής του Εργατικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών ανέπτυξε το θέμα «Η απόφαση Viking του ΔΕΚ για το δικαίωμα απεργίας των ναυτικών ενόψει αλλαγής σημαίας του πλοίου και η σημασία της για την πορεία της κοινωνικής Ευρώπης». Τέλος η Deirdre Fitzpatrick, Νομική Σύμβουλος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Μεταφορών ασχολήθηκε με το θέμα «Advancing seafarers rights». Στην απογευματινή Συνεδρία ο Πρόεδρος Στέλιος Στυλιανού, Δικηγόρος, έδωσε πρώτα το λόγο στον Αντώνη Αντάπαση, Ομότιμο Καθηγητή του Εμπορικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ο οποίος ανέλυσε το θέμα «Προβληματισμοί σε σχέση με την ευθύνη του πλοιάρχου». Ο Antoine Vialard, Ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου του Μπορντώ, ανέπτυξε την εισήγησή του «La nationalité du capitaine d’un navire sous pavillon français» και ακολούθως ο Αθανάσιος Αλυκάτορας, Δικηγόρος, μίλησε για «Εγκαταλειπόμενα πληρώματα: Η ελληνική εμπειρία». Ο Thomas Mensah, πρώην Πρόεδρος του Διεθνούς Δικαστηρίου του Αμβούργου για το Δίκαιο της Θάλασσας, παρουσίασε το θέμα «Abandonment of seafarers: Problems and Possible Solutions» και ο Βασίλειος Τουντόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής του Εμπορικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, έκανε προσέγγιση του θέματος «Η προστασία των ναυτικών σε περίπτωση αφερεγγυότητας της πλοιοκτήτριας εταιρίας». Την τελευταία ημέρα του Συνεδρίου, προεδρεύοντος του Ευάγγελου Τσουρούλη, Δικηγόρου στην τελευταία Συνεδρία παρουσιάστηκαν οι εισηγήσεις του Παναγιώτη ΙΙαπαθεοδωρόπουλου, Δικηγόρου, με θέμα «Προβληματισμοί σχετικοί με την παρεχόμενη προστασία στους ναυτικούς σε περίπτωση ασθένειας. Προτάσεις αναγκαίων νομοθετικών παρεμβάσεων», του Γεωργίου Κοντοσέα, Δικηγόρου, «Ζητήματα από την εφαρμογή του Ελληνικού Δικαίου σε εργατικό ατύχημα επί πλοίου» και της Λίας Αθανασίου, Αναπληρώτριας Καθηγήτριας του Εμπορικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, η οποία πραγματεύτηκε το ζήτημα «Ναυτική Εργασία και Πειρατεία». Ακολούθησε η παρουσίαση Παρέμβασης από το Μάρκο Καραβία, Δικηγόρο, Δ.Ν. με θέμα «Τα ειδικά ναυτικά εγκλήματα του κώδικα δημοσίου ναυτικού δικαίου υπό το φως της διεθνούς απαγόρευσης της αναγκαστικής εργασίας». Οι εργασίες του Συνεδρίου ολοκληρώθηκαν με την εξαγωγή των Πορισμάτων από τον κ. Γρηγόριο Τιμαγένη, Δικηγόρο, Δ.Ν.
Οι εισηγήσεις και τα πρακτικά του Συνεδρίου δημοσιεύτηκαν σε ειδικό τόμο «Η νομική θέση των ναυτικών από διεθνή και συγκριτική άποψη» που εκδόθηκε με επιμέλεια του ΔΣΠ από τον εκδοτικό οίκο Α. Σάκκουλα το 2013 και αφιερώθηκε στον αείμνηστο Καθηγητή και μέλος του ΔΣΠ Στέλιο Κουσούλη.
Διοικητικό Συμβούλιο Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιώς
Στυλιανός Μανουσάκης Πρόεδρος, Α. Αλεξανδροπούλου-ΑλευρομύτηΚωνσταντίνος Ρεσβάνης Αντιπρόεδροι, Γεώργιος Σταματογιάννης Γεν. Γραμματέας, Δημήτριος Πολλάλης Ταμίας- Μέλος, Μέλη: Γεώργιος Αθανασόπουλος, Ευάγγελος Αναγνώστου, Μαρία Γαλανοπούλου, Ιωάννης Γιατράκος, Κωνσταντίνα Γουργαρέα, Αργύριος Δήμοβιτς, Ηλίας Κλάπας, Εμμανουήλ Κοτσώνης, Πολύχρονης Περιβολάρης, Κωνσταντίνος Πεταλάς, Καλλιόπη Σαρηγιάννη, Δημήτριος Σταθακόπουλος, Ευάγγελος Τσουρούλης, Μαρία Φλωροπούλου – Μακρή.
Το 8ο Διεθνές Συνέδριο που έλαβε χώρα στις 10-12 Οκτωβρίου 2013 και αφιερώθηκε στη μνήμη του αείμνηστου Καθηγητή και Προέδρου της ΕΕΝΔ Α. Αντάπαση, καινοτόμησε από πολλές απόψεις:
Πρώτον, επιλέχθηκε ένα θέμα συνθετικό, άκρως επίκαιρο, με έντονο θεωρητικό και πρακτικό ενδιαφέρον όχι μόνο για την ελληνόκτητη αλλά και τη διεθνή ναυτιλία. Αφορούσε στη «Λειτουργία της ναυτιλιακής επιχείρησης σε περιόδους οικονομικής αστάθειας: χρηματοδότηση – εκμετάλλευση του πλοίου- ναυτικές απαιτήσεις». Είναι πράγματι αληθές ότι οι αντίξοες οικονομικές συγκυρίες, όπως και κάθε κύκλος οικονομικής ύφεσης, επηρεάζουν βαθύτατα όλες τις πτυχές λειτουργίας της ναυτιλιακής επιχείρησης, από τις μορφές και τους όρους χρηματοδότησης μέχρι την εκμετάλλευση του πλοίου και την ικανοποίηση των ναυτικών δανειστών. Αντίστοιχα δοκιμάζεται η αντοχή των βασικών θεσμών του ναυτικού δικαίου (δημοσίου και ιδιωτικού), οι οποίοι καλούνται να προσαρμοστούν ώστε να οργανώσουν κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις κρίσιμες έννομες σχέσεις. Το παράδειγμα της σύμβασης ναύλωσης και των ζητημάτων που ανακύπτουν ως προς την πλημμελή εκπλήρωση ή την μη εκπλήρωση των υποχρεώσεων των μερών, είναι από την άποψη αυτή χαρακτηριστικό. Το ίδιο συμβαίνει με τα φαινόμενα αδυναμίας εξόφλησης χρεών από ναυτιλιακές επιχειρήσεις και της συνακόλουθης τριβής που αναπτύσσεται μεταξύ των στόχων του ναυτικού δικαίου και των κοινών συλλογικών διαδικασιών. Τα ενδεικτικά αυτά παραδείγματα αναδεικνύουν πιο έντονα από κάθε άλλη φορά την ανάγκη αποτελεσματικής έννομης προστασίας, δικαστικής και εξωδικαστικής, καθώς και την ανάγκη ανάπτυξης εναλλακτικών τρόπων επίλυσης των ναυτικών διαφορών, όπως η οδός της διαμεσολάβησης. Εισηγήσεις, υψηλού επιπέδου, αλλοδαπές και ελληνικές, αντιμετώπισαν με τρόπο τεκμηριωμένο και αναλυτικό ακανθώδη και πρωτότυπα θέματα και προκάλεσαν με τη σειρά τους εποικοδομητική συζήτηση στο σώμα των Συνέδρων.
Δεύτερον, δημιουργήθηκε ειδική ιστοσελίδα, υψηλής αισθητικής, (www.piraeus2013imlc.gr) με πλήρη ενημέρωση για τους σκοπούς, το περιεχόμενο και το πρόγραμμα του Συνεδρίου. Η αξιοποίηση της τεχνολογίας και η συντονισμένη ηλεκτρονική προώθηση του προγράμματος σε ΜΜΕ, φορείς, πανεπιστήμια και ιδιώτες, σε συνδυασμό με τη δυνατότητα ηλεκτρονικής εγγραφής, ενίσχυσε τη συμμετοχή πολύ πριν την ημερομηνία διεξαγωγής.
Τρίτον, ανανεώθηκε η σύνθεση του σώματος των Συνέδρων. Με 780 εγγεγραμμένους συνέδρους, με τη συμμετοχή πάνω από 50 ακαδημαϊκών και νομικών εγνωσμένου κύρους στο πεδίο του ναυτικού δικαίου, με επιστημονική «εκπροσώπηση» 10 και πλέον χωρών καθώς της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με την ενεργή συμμετοχή και παρουσία του δικαστικού σώματος, με τη δημιουργία ειδικής ιστοσελίδας, δεν χωρεί αμφιβολία ότι το Συνέδριο επέτυχε το στόχο του. Άξια μνείας ωστόσο είναι και η εκτεταμένη συμμετοχή της νέας γενιάς «ναυτικολόγων». Όπως προκύπτει από τους καταλόγους εγγραφών, συνάδελφοι από όλους τους δικηγορικούς συλλόγους, ακόμη και συνάδελφοι που βρίσκονται μόνιμα ή προσωρινά στο εξωτερικό, νέοι δικηγόροι, νέοι δικαστές, νέοι σύμβουλοι εταιρειών και τραπεζών, έσπευσαν να λάβουν μέρος στο συμπόσιο αυτό και συμμετείχαν ενεργά μέχρι το τέλος.
Το Συνέδριο δομήθηκε σε τέσσερις θεματικές ενότητες. Στην πρώτη πανηγυρική Συνεδρία τιμήθηκε η μνήμη του Ομότιμου Καθηγητή Α. Αντάπαση από το ΔΣΠ, με αναφορά στο επιστημονικό έργο και το θεσμικό ρόλο του από εκπροσώπους του CMI και της ακαδημαϊκής κοινότητας. Η δεύτερη θεματική Ενότητα εστίασε στη χρηματοδότηση του πλοίου και στον τρόπο με τον οποίο αυτή επηρεάζεται από την οικονομική κρίση, ως προς τις μορφές που λαμβάνει, τις παρεχόμενες εξασφαλίσεις, τη διάρθρωση της δανειακής σύμβασης και την καταγγελία αυτής. Στην τρίτη θεματική Ενότητα εξετάστηκε η συστημική λειτουργία της ναυτιλιακής αγοράς και η χρησιμοποίηση του πλοίου ως το πλαίσιο και το μέσο, αντίστοιχα, ανάπτυξης δραστηριότητας, μέσα όμως από την ίδια οπτική γωνία της οικονομικής αστάθειας. Ιδιαίτερο βάρος δόθηκε στην αποτελεσματικότητα των μηχανισμών που έχουν εγκαθιδρυθεί σε διεθνές επίπεδο για την εξασφάλιση συνθηκών θεμιτού ανταγωνισμού και την καταλληλότητα των κυρώσεων με τους οποίους αυτοί εξοπλίζονται. Σε επίπεδο ιδιωτικού δικαίου, αναλύθηκαν οι επιπτώσεις της κρίσης στη λειτουργία της σύμβασης θαλάσσιας μεταφοράς και ναύλωσης, η ενδεχόμενη τρώση της ενδοσυμβατικής ισορροπίας, τα μέσα προστασίας του αδύναμου μέρους και η επάρκεια του οικείου νομοθετικού πλαισίου. Η τέταρτη και τελευταία θεματική ενότητα αφιερώθηκε στα μέσα προστασίας των ναυτικών δανειστών από έποψη ουσιαστικού και δικονομικού δικαίου. Ζητούμενο εδώ δεν ήταν η περιγραφή του ισχύοντος καθεστώτος αλλά η ανάδειξη των αδυναμιών και ενδεχομένως τριβών που προκύπτουν από την εμπλοκή περισσοτέρων δικαιϊκών κανόνων (π.χ. ναυτικού δικαίου και πτωχευτικού δικαίου) και περισσοτέρων εννόμων τάξεων. Με την έννοια αυτή, οι διαφοροποιήσεις που προκύπτουν δεν είναι μόνο ποσοτικές αλλά και ποιοτικές. Έτσι αντικείμενο μελέτης αποτέλεσαν, μεταξύ άλλων, ζητήματα που άπτονται των διασυνοριακών ναυτιλιακών πτωχεύσεων, των αλλοδαπών διαδικασιών αναγκαστικής εκτέλεσης και της αναγνώρισης αυτών, των δυσχερειών ικανοποίησης μέσω της δικαστικής διαδικασίας αναγκαστικής εκτέλεσης, αλλά και των πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων των εναλλακτικών τρόπων επίλυσης των ναυτικών διαφορών (διαιτησίας και διαμεσολάβησης).
Αμέσως μετά την κήρυξη της έναρξης των εργασιών του Συνεδρίου, η πρώτη μέρα ξεκίνησε με τις ομιλίες στη μνήμη του Καθηγητή Αντάπαση, των Giorgio Berlingieri, Δικηγόρου, Προέδρου της Ιταλικής Ένωσης Ναυτικού Δικαίου και Αντιπροέδρου της CMI, Χρήστου Κανελλάκη, Δικηγόρου, Αντιπροέδρου της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών και Προέδρου της Νομικής Επιτροπής της και Antoine Vialard, Ομότιμου Καθηγητή Ναυτικού Δικαίου του Πανεπιστημίου του Μπορντώ, υπό την προεδρία του κ. Παναγιώτη Πικραμμένου, πρ. Πρωθυπουργού και πρ. Προέδρου του Συμβουλίου Επικρατείας. Στη μνήμη του Καθηγητή απονεμήθηκε στη συνέχεια από τον Στέλιο Μανουσάκη, Πρόεδρο του Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιώς, στην Μαρία Αντάπαση-Πιπιλή, Δικηγόρο, ένα πρωτότυπο, συμβολικό γλυπτό, το οποίο φιλοτέχνησε ειδικά για την περίπτωση αυτή η Βάσω Γκιώνη-Ζησιμοπούλου. Την απονομή ακολούθησε ενός λεπτού σιγή εις μνήμην του Καθηγητή, από τους περίπου επτακόσιους τον αριθμό παρόντες Συνέδρους.
Ακολούθησε η δεύτερη θεματική Ενότητα, η οποία περιέλαβε δύο Συνεδρίες. Στην πρώτη, κατά την οποία προήδρευσε ο Αντιπρόεδρος του Αρείου Πάγου Αθανάσιος Κουτρουμάνος, τις εισηγήσεις τους ανέπτυξαν ο Καθηγητής Χρηματοοικονομικής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών Μανώλης Καβουσανός, ο οποίος παρουσίασε το θέμα των επιπτώσεων της κρίσης στη Ναυτιλιακή Χρηματοδότηση, ο Δικηγόρος, Δ.Ν. Πολυχρόνης Τσιρίδης, ο οποίος έθεσε το ζήτημα των κινδύνων που εγκυμονεί η ποινικοποίηση της ναυτιλιακής επιχειρηματικότητας και του ναυτικού επαγγέλματος, η Αναπληρώτρια Καθηγήτρια της Νομικής Σχολής Αθηνών και Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Ναυτικού Δικαίου Λία Ι. Αθανασίου, η οποία ανέπτυξε την προβληματική της Ναυτιλιακής Χρηματοδότησης στο μεταίχμιο Ναυτικού και Πτωχευτικού Δικαίου και η Πρόεδρος Πρωτοδικών Χάρις Σαραμαντή, η οποία τοποθετήθηκε στις προϋποθέσεις και τους όρους του υπεύθυνου δανεισμού και της καταχρηστικής καταγγελίας δανειακών συμβάσεων. Η επόμενη συνεδρία διεξήχθη υπό την προεδρία του Διευθυντή στη Νομική Υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Richard Lyal. Στη συνεδρία αυτή ο Καθηγητής του Πανεπιστημίου της Γάνδης και Διευθυντής του Ινστιτούτου Ναυτικού και Δημόσιου Διεθνούς Δικαίου Eduard Somers παρουσίασε στους συνέδρους το ρόλο των ναυτικών Πυλωρών κατά την εφαρμογή των διεθνών κανόνων ασφαλείας. Στη συνέχεια ο Καθηγητής του Πανεπιστημίου του Τέξας Michael Sturley εισήγαγε προβληματισμούς σχετικά με την επίδραση μιας νέας Δ.Σ., των Κανόνων του Ρότερνταμ, στην αποτελεσματικότητα της ναυτιλίας, ενώ ο Δικηγόρος Simon Curtis ανέλυσε τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης σ’ ένα άλλο σπουδαίο κεφάλαιο που ενδιαφέρει τη διεθνή οργάνωση και λειτουργία της Ναυτιλιακής Επιχείρησης, την εκτέλεση των συμβάσεων ναυπήγησης. Μια άλλη παράμετρο έταξε στη δεύτερη αυτή θεματική ενότητα η εισήγηση του Καθηγητή του Πανεπιστημίου της Μπολόνια Stefano Zunarelli, ο οποίος ανέπτυξε τα προβλήματα και τις προοπτικές της υποχρεωτικής θαλάσσιας ασφάλισης. Ο Πρόεδρος Εφετών Κυριάκος Οικονόμου έκλεισε τη θεματική αυτή ενότητα με το θέμα της προστασίας των προμηθευτών της ναυτιλιακής επιχείρησης σε περιόδους κρίσης δίνοντας, δομικά, τη σκυτάλη στους εισηγητές της επόμενης ενότητας. Κατά την πρώτη Συνεδρία της δεύτερης ημέρας υπό την Προεδρία του Ομ. Καθηγητή της Νομικής Σχολής Αθηνών και Διευθυντή του Ελληνικού Ινστιτούτου Διεθνούς και Αλλοδαπού Δικαίου Σπυρίδωνος Βρέλλη, το λόγο πήρε πρώτα ο Καθηγητής και επίτιμος Πρύτανης του Πανεπιστημίου του Νανσύ και Διευθυντής του Ινστιτούτου «François Gény» του Πανεπιστημίου της Λοραίνης Olivier Cachard, ο οποίος ανέπτυξε το θέμα της εκτέλεσης της σύμβασης ναύλωσης και της μεταβολή των οικονομικών συνθηκών. Ο επόμενος εισηγητής Ignacio Arroyo, Καθηγητής του Πανεπιστημίου της Βαρκελώνης και Πρόεδρος της Ισπανικής Ένωσης Ναυτικού Δικαίου ασχολήθηκε με το ζήτημα της προστασίας του αδύναμου μέρους εν σχέση με τη ρήτρα διεθνούς δικαιοδοσίας στο Ναυτικό Δίκαιο. Στη συνέχεια ο Καθηγητής του Πανεπιστημίου του Swansea και Διευθυντής του Ινστιτούτου Ναυτικού Δικαίου Baris Soyer ανέλυσε το θέμα της αποζημίωσης που οφείλεται για παραβίαση της σύμβασης ναύλωσης και ο Δικηγόρος και Δ.Ν. Μανώλης Κωνσταντινίδης, ανέλυσε ειδικά την περίπτωση των αξιώσεων λόγω μειωμένης ταχύτητας ή υπερκατανάλωσης πετρελαίου κίνησης κατά την εκτέλεση του ναυλοσυμφώνου σε περίοδο οικονομικής κρίσης. Ο Q.C., Διαιτητής και Διαμεσολαβητής Stephen Ruttle ανέπτυξε τους τρόπους αντιμετώπισης περιπτώσεων πλημμελούς εκπλήρωσης ναυτιλιακών συμβάσεων, προτάσσοντας το παράδειγμα της Διαμεσολάβησης. Στην επόμενη συνεδρία, προεδρεύοντος του Δικηγόρου, Δ.Ν. και Προέδρου της Ελληνικής Ένωσης Ναυτικού Δικαίου κου Γρηγόρη Τιμαγένη, πήραν το λόγο οι επόμενοι ομιλητές στο πλαίσιο της θεματικής αυτής. Ο Καθηγητής στο Σκανδιναβικό Ινστιτούτο Ναυτικού Δικαίου και Πρόεδρος της Νορβηγικής Ένωσης Ναυτικού Δικαίου Erik Rosaeg μίλησε για τις ναυτιλιακές διασυνοριακές πτωχεύσεις και τα κεφάλαια περιορισμού της ευθύνης και ο Δικηγόρος (ΗΠΑ) William Bennett, εισέφερε την ανάλυσή του στο ζήτημα της ικανοποίησης των ναυτικών προνομίων σε υποθέσεις πτώχευσης στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στη συνέχεια ο Δικηγόρος και Δ.Ν. Γεώργιος Θεοχαρίδης ανέλυσε τη σχέση «άγρας δικαστηρίου» και σημαίας κατά την ικανοποίηση των εξασφαλιστικών δικαιωμάτων επί πλοίου, ενώ η Πρόεδρος του “London Shipping Centre” και Διαιτητής Αleka Mandaraka-Sheppard έδωσε τους όρους και τις προϋποθέσεις της άρσης της αυτοτέλειας της νομικής προσωπικότητας στις ναυτιλιακές εταιρίες. Η τελευταία συνεδρία, κατά την τελευταία ημέρα διεξαγωγής των εργασιών του Συνεδρίου, επί της οποίας προήδρευσε ο Δικηγόρος, Πρόεδρος της Ιταλικής Ένωσης Ναυτικού Δικαίου και Αντιπρόεδρος της CMI Giorgio Berlingieri, άνοιξε με την εισήγηση της Χρύσας Τσούκα, Αναπληρώτριας Καθηγήτριας της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, με την εξέταση της επίδρασης της οικονομικής κρίσης στην επιλογή του κανόνα συγκρούσεως στις ναυτικές διαφορές. Ο Δημήτριος Τσικρικάς, Αναπληρωτής Καθηγητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών φώτισε πτυχές δικονομικού και ιδιωτικού διεθνούς δικαίου στο θέμα της αναγνώρισης αλλοδαπών διαδικασιών αναγκαστικής εκτέλεσης επί πλοίου. Υπό το αυτό πάντα πρίσμα της οικονομικής κρίσης ο Michael Baker-Harber, Διαιτητής ασχολήθηκε στην εισήγησή του με το ζήτημα της διεξαγωγής Διαιτησίας σε δυσχερείς για την αγορά συνθήκες. Τελευταίος ομιλητής ο Καθηγητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Γεώργιος Ορφανίδης έκλεισε τον κύκλο της τελευταίας θεματικής ενότητας καταδεικνύοντας τις αδυναμίες του νομοθετικού πλαισίου αναγκαστικής κατάσχεσης και πλειστηριασμού πλοίου στην ελληνική έννομη τάξη.
Μετά την ολοκλήρωση της παρέμβασης και της συζήτησης που ακολούθησαν το πέρας της ανάπτυξης των προγραμματισμένων εισηγήσεων των ομιλητών, ο Αρεοπαγίτης και Πρόεδρος της Εταιρίας Δικαστικών Μελετών Ιωάννης Χαμηλοθώρης, που τίμησε το Συνέδριο με την παρουσία του, συνόψισε τα Πορίσματα του 8ου Διεθνούς Συνεδρίου Ναυτικού Δικαίου.
Η έκδοση των Εισηγήσεων και Πρακτικών σε ειδικό τόμο, κατά την παράδοση του Συνεδρίου, αναμένεται να λάβει χώρα εντός του 2014.
Η Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του Ναυτικού Συνεδρίου Λ. Ι. Αθανασίου επιμελήθηκε την παρουσίαση των Ναυτικών Συνεδρίων.
Μέλη Διοικητικού Συμβουλίου Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιώς
Στυλιανός Μανουσάκης Πρόεδρος, Εμμανουήλ Κοτσώνης Αντιπρόεδρος, Ευάγγελος Τσουρούλης Αντιπρόεδρος, Γεώργιος Σταματογιάννης Γεν. Γραμματέας, Ευάγγελος Αναγνώστου Σύμβουλος-Ταμίας. Σύμβουλοι: Γεώργιος Αθανασόπουλος, Μαρία Γαλανοπούλου, Κίμων Γκιουλιστάνης, Κωνσταντίνα Γουργαρέα, Παναγιώτης Δέγλερης, Αργύριος Δήμοβιτς, Γεώργιος Καραμιζάρης, Δανάη Καρκούλια, Ηλίας Κλάππας, Νικόλαος Λιαπάκης, Κωνσταντίνος, Μάναλης Δημήτριος Πολλάλης, Δημήτριος Σταθακόπουλος, Μαρία Φλωροπούλου-Μακρή.
Μέλη της Οργανωτικής Επιτροπής Συνεδρίου
Λία Ι. Αθανασίου Πρόεδρος, Αθανάσιος Αλυκάτορας, Μιχάλης Αντάπασης, Βασίλης Βερνίκος, Νίκος Γερασίμου, Γιώργος Θεοχαρίδης, Γιώργος Ιατρίδης-Ραμαντάνης, Πάρις Καραμήτσιος, Νίκος Κουντούρης, Αντώνης Κουτσοφιός, Μανώλης Κωνσταντινίδης, Νίκος Κωνσταντινίδης, Γιώργος Οικονόμου, Γιάννης Β. Σαραντίτης, Βασίλης Π. Σιούφας, Γιώργος Σκορίνης, Πασχαλιά Τιμαγένη, Πολυχρόνης Τσιρίδης, Δημήτρης Χριστόδούλου.
Το 9ο Διεθνές Συνέδριο πραγματοποιήθηκε στις 13-15 Οκτωβρίου 2016 με κεντρικό θέμα τη «Θαλάσσια ασφάλεια: νομικά ζητήματα σχετικά με το πλοίο, το φορτίο και τον ανθρώπινο παράγοντα».
Πιστό στην παράδοση του, το Συνέδριο πραγματεύτηκε και αυτή τη φορά ένα θέμα συνθετικό με προεξάρχουσα διεθνή διάσταση που βρίσκεται διαρκώς στην πρώτη γραμμή της θεωρητικής και πρακτικής ενασχόλησης. Τα σχετικά με τη θαλάσσια ασφάλεια ζητήματα εξετάστηκαν σε τρείς επιμέρους ενότητες: Η πρώτη ενότητα εστίασε στο θεσμικό πλαίσιο που αφορά στην ασφαλή ναυσιπλοΐα, τη ναυτική καταλληλότητα και την ασφαλή εκμετάλλευση του πλοίου σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. Στο πλαίσιο αυτό εξετάστηκαν ζητήματα αιχμής για την λειτουργία της διεθνούς ναυτιλίας, όπως η ευθύνη των νηογνωμόνων, οι λιμένες καταφυγής, ο ρόλος των λιμενικών υπηρεσιών, η νέα κοινοτική και διεθνής νομοθεσία για την ανακύκλωση, η αποτελεσματικότητα των διεθνών και ενωσιακών κανόνων ασφάλειας. Η δεύτερη ενότητα επικεντρώθηκε στις επιπτώσεις πλημμελειών της ασφάλειας στο φορτίο και εν γένει στην εκτέλεση των συμβάσεων ναύλωσης και θαλάσσιας μεταφοράς. Οι σχετικές ρήτρες των ναυλοσυμφώνων τυγχάνουν θεωρητικής και νομολογιακής επεξεργασίας, όπως και οι αξιώσεις τρίτων ζημιωθέντων από την εκτέλεση της θαλάσσιας μεταφοράς. Η τρίτη ενότητα αφιερώθηκε στον ανθρώπινο παράγοντα στη θάλασσα, καταλαμβάνοντας την προστασία των επιβατών, των πληρωμάτων και λοιπών επιβαινόντων. Τέλος, προστέθηκε η καινοτομία μίας στρογγυλής τράπεζας, στο πλαίσιο της οποίας ακαδημαϊκοί, νομικοί και εκπρόσωποι της αγοράς ανέπτυξαν και συζήτησαν με τους συμμετέχοντες πτυχές της θεματικής του Συνεδρίου.
Αμέσως μετά την κήρυξη της έναρξης των εργασιών του Συνεδρίου από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Προκόπιο Παυλόπουλο, ξεκίνησε η πρώτη πρωινή συνεδρία υπό την προεδρία του Λεωνίδα Δημητριαδη-Ευγενιδη, κατά τη διάρκεια της οποίας ανέπτυξαν τις εισηγήσεις τους ο Διευθύνων Σύμβουλος της Tindall Riley (Britannia) Limited Andrew Cutler, ο οποίος παρουσίασε τους κανόνες αναγκαστικού δικαίου που διέπουν τη ναυτιλία και το συνεπαγόμενο κόστος ασφάλισης, ο John Witte, Πρόεδρος της Διεθνούς Ένωσης Θαλάσσιας Διάσωσης, ο οποίος παρουσίασε το ρυθμιστικό περιβάλλον της θαλάσσιας ασφάλειας και διάσωσης, ενώ παράλληλα αναφέρθηκε και στην προστασία του διασώστη και η Christine Berg, Επικεφαλής του Τμήματος «Θαλάσσια Ασφάλεια» (Γενική Διεύθυνση Κινητικότητας και Μεταφορών) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μιλώντας για τις μελλοντικές προκλήσεις για το ευρωπαϊκό καθεστώς της θαλάσσιας ασφάλειας. Η επόμενη πρωινή συνεδρία διεξήχθη υπό την προεδρία του Marc Huybrechts, Ομ. Καθηγητή του Πανεπιστημίου Leuven. Κατά τη διάρκειά της, ο Aldo Chircop, Καθηγητής της Νομικής Σχολής Schulich, Πανεπιστήμιο Dalhousie, Nova-Scotia στον Καναδάν ανέλυσε τα ζητήματα και τις προοπτικές αναφορικά με την ευθύνη του Κράτους και τους λιμένες καταφυγής πλοίων, ενώ εν συνεχεία ο Thomas Schoenbaum, Καθηγητής στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου George Washington μίλησε για το νέο καθεστώς για την ασφάλεια των λιμένων στις Η.Π.Α. και για τις έννομες συνέπειες που υφίστανται τα πλοία που καταπλέουν σε αμερικανικούς λιμένες. Τέλος, τη σκυτάλη πήρε ο Νίκος Κωνσταντινίδης, Δ.Ν. – Δικηγόρος (Νομικός Σύμβουλος Ο.Λ.Π.) ο οποίος πραγματεύτηκε τη ρύθμιση των λιμενικών υπηρεσιών ως μέσο ενίσχυσης της θαλάσσιας ασφάλειας. Η απογευματινή συνεδρία διακρίθηκε επίσης σε δύο μέρη. Η πρώτη απογευματινή συνεδρία, υπό την Προεδρία του Δικηγόρου, Προέδρου της Ιταλικής Ένωσης Ναυτικού Δικαίου και Αντιπροέδρου της CMI, Giorgio Berlingieri, ξεκίνησε με την ομιλία του Andrew Tettenborn, Καθηγητή της Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Swansea, ο οποίος αναφέρθηκε στις υποχρεώσεις και την ευθύνη του τραπεζικού χρηματοδότη για μη ασφαλές πλοίο. Στη συνέχεια, ο Καθηγητής Εμπορικού Δικαίου του Πανεπιστήμιο του Nottingham, Howard Bennett ανέπτυξε τις μεταρρυθμίσεις στο καθεστώς εγγυήσεων από την Insurance Act 2015, ενώ ο Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αμβούργου και του Ινστιτούτου Ναυτικού Δικαίου & Δικαίου της θάλασσας Henning Jessen μίλησε για την περιβαλλοντικά ασφαλή ανακύκλωση πλοίου εστιάζοντας στις υποχρεώσεις και τις ευθύνες κατά το διεθνές και ευρωπαϊκό δίκαιο. Το δεύτερο μέρος της απογευματινής συνεδρίας υπό την Προεδρία του Αρεοπαγίτη και Γενικού Διευθυντή της ΕΣΔΙ Δημήτριου Κράνη ξεκίνησε με τον Klaus Ramming, Δ.Ν., Συνπροεδρεύων της Γερμανικής Ένωσης Ναυτικού Δικαίου, Πανεπιστήμιο Αμβούργου ο οποίος προσέγγισε συγκριτικά την θαλάσσια διάσωση και την ανέλκυση ναυαγίου, εστιάζοντας στον νομικό χαρακτηρισμό των ενεργειών του παρόχου και σε ορισμένα συναφή ζητήματα, ενώ εν συνεχεία ο Πρόεδρος Εφετών, Kυριάκος Οικονόμου αναφέρθηκε στο ζήτημα της ευθύνης και αποζημίωσης από σύγκρουση πλοίων. Τέλος, ο Καθηγητής της Νομικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστήμιο Αθηνών, Γεώργιος Ορφανίδης έκλεισε τον κύκλο της απογευματινής συνεδρίας αναφερόμενος στις αξιώσεις από ναυαγιαίρεση και τον πλειστηριασμό του πλοίου.
Κατά την πρώτη Συνεδρία της δεύτερης ημέρας, υπό την Προεδρία του Bϋlent Sözer, Καθηγητή του Πανεπιστημίου Yeditepe, το λόγο πήρε πρώτα ο Επικ. Καθηγητής της Νομικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστήμιο Αθηνών, Δημήτριος Χριστοδούλου, ο οποίος παρουσίασε τις ρήτρες ασφαλούς λιμένα στα ναυλοσύμφωνα. Ο επόμενος εισηγητής Frank Smeele, Καθηγητής της Νομικής Σχολής Erasmus (Ρότερνταμ) αναφέρθηκε στην ευθύνη του πλοιοκτήτη για τη στοιβασία στην περίπτωση των ρητρών FIO, ενώ εν συνεχεία ο Καθηγητής του Πανεπιστημίου Ναυτικού Δικαίου Shanghai, James Hu παρουσίασε στους συνέδρους τα σχετικά με την μεταφορά επικίνδυνων φορτίων και την ευθύνη του φορτωτή ζητήματα κατά το Κινεζικό δίκαιο και τους Κανόνες του Ρότερνταμ. Στην επόμενη συνεδρία, προεδρεύοντος του Δικηγόρου Παύλου Αβραμέα, πήρε τον λόγο ο Ralph De Wit, Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Βρυξελλών, το Πανεπιστήμιο Αμβέρσας & τη Ναυτική Ακαδημία της Αμβέρσας αναλύοντας το ζήτημα της ευθύνης για ζημίες στο πλαίσιο της συνδυασμένης μεταφοράς πραγμάτων. Μετέπειτα, οι Δικηγόροι Νικόλαος Γερασίμου και Αντώνιος Κουτσοφιός παρουσίασαν τις υπάρχουσες θέσεις και απόψεις αναφορικά με την ευθύνη για ζημίες κατά τη θαλάσσια μεταφορά φορτίων και οχημάτων χωρίς φορτωτική, ενώ ο Πολυχρόνης Τσιρίδης, Δ.Ν., Δικηγόρος έθεσε το ζήτημα της ποινικής δικαιοδοσίας επί παραβάσεων κανόνων ασφάλειας, με ιδιαίτερη μνεία στην υπόθεση «Norman Atlantic». Η απογευματινή Συνεδρία της δεύτερης ημέρας του Συνεδρίου, υπό την Προεδρία του Ευάγγελου Περάκη, Ομ. Καθηγητή της Νομικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου και Προέδρου του Συνδέσμου Ελλήνων Εμπορικολόγων, ξεκίνησε με την ομιλία του Kensuke Kobayashi, Νομικός Σύμβουλος IOPC Funds, για τις πρόσφατες εξελίξεις στο αποζημιωτικό καθεστώς του Διεθνούς Κεφαλαίου. Στην συνέχεια τον λόγο πήρε η Καθηγήτρια της Νομικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου, Λία Αθανασίου παρουσιάζοντας στους συνέδρους την ευθύνη του ναυλωτή για ζημίες από ρύπανση, ενώ ο Olivier Cachard, Καθηγητής στη Νομική Σχολή Νανσύ αναφέρθηκε στους νηογνώμονες και τη Διεθνής Σύμβαση CLC, εστιάζοντας στο ισχύον δίκαιο μετά την απόφαση Erika. Η αυλαία της δεύτερης ημέρας του Συνεδρίου έκλεισε με την καινοτομία της στρογγυλής τράπεζας, με συντονιστή τον Γρηγόριο Τιμαγένη, Δ.Ν. Δικηγόρος, Πρόεδρος Ελληνικής Ένωσης Ναυτικού Δικαίου, στα πλαίσια της οποίας εξετάστηκαν τα νομικά ζητήματα που προκύπτουν από το φαινόμενο της πειρατείας, από τη σκοπιά του διεθνούς δικαίου, του δικαίου της θαλάσσιας ασφάλισης και του ναυτικού δικαίου. Ειδικότερα, η τ. Διευθύντρια της Νομικής Υπηρεσίας- Βοηθός Γενική Γραμματέας του IMO, Rosalie Balkin παρουσίασε στους Σύνεδρους την προσέγγιση του IMO, ενώ ο Grant Hunter, Επικεφαλής Νομικού Τμήματος και Τμήματος των Συμβάσεων της BIMCO μίλησε για την επίδραση της πειρατείας στα ναυλοσύμφωνα και τις συμβάσεις μεταφοράς. Τον λόγο πήρε ο Hilton Staniland, Καθηγητής Ναυτικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Southampton, ο οποίος αναφέρθηκε στα ζητήματα ευθύνης του πλοιοκτήτη, ενώ η Αλεξάνδρα Κουβαδέλλη, Επικεφαλής διαχείρισης απαιτήσεων, UK P&I Club μίλησε για τα προκύπτοντα ζητήματα ασφαλιστικού δικαίου. Οι εργασίες της στρογγυλής τράπεζας έληξαν με την ομιλία της Μαρία ΓΑΒΟΥΝΕΛΗ, Επίκ. Καθηγήτριας της Νομικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου κατά την οποία πραγματεύτηκε τα επέκεινα της πειρατείας.
Η πρώτη Συνεδρία της τρίτης και τελευταίας ημέρας υπό την Προεδρία του Καθηγητή της Νομικής Σχολής Αθηνών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου, Γεώργιου Μιχαλόπουλου ξεκίνησε τις εργασίες της με την ομιλία του Philippe Delebecque, Καθηγητή του Πανεπιστημίου Paris-I-Pantheon-Sorbonne για την αποζημίωση στο πλαίσιο της μεταφοράς επιβατών και της θαλάσσιας περιήγησης. Επόμενη ομιλήτρια ήταν η Κορνηλία Δελούκα Ιγγλέση, Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Πειραιώς, η οποία πραγματεύτηκε το ζήτημα της προστασίας του επιβαίνοντος σε πλοίο ή σκάφος ως καταναλωτή, ενώ εν συνεχεία ο Νομικός Σύμβουλος του ILO, Georges Politakis μίλησε για την εφαρμογή και τις προκλήσεις της Διεθνούς Σύμβαση Εργασίας. Στην τελευταία Συνεδρία, υπό την Προεδρία του Ευάγγελου Τσουρούλη, Δικηγόρος και τ. Πρόεδρος CCBE, οι σύνεδροι παρακολούθησαν τον Νομικό Σύμβουλο του ΙΜΟ, Frederick Kenney, ο οποίος παρουσίασε το ρυθμιστικό πλαίσιο του IMO σχετικά με τη μετανάστευση διά θαλάσσης, ενώ οι εργασίες της τελευταίας Συνεδρίας έληξαν με τον Francesco Munari, Καθηγητή του Πανεπιστημίου Γένοβας, ο οποίος εισήγαγε προβληματισμούς σχετικά με τη διάσωση ανθρώπινων ζωών στη θάλασσα και ιδίως τη διάσωση προσφύγων.
Μετά την ολοκλήρωση της παρέμβασης και της συζήτησης που ακολούθησαν το πέρας της ανάπτυξης των προγραμματισμένων εισηγήσεων των ομιλητών, έγινε η απονομή των βραβείων “Young Maritime Prize- Piraeus 2016” στις τρεις πιο εμπεριστατωμένες πρωτότυπες μελέτες σε ζητήματα της θεματολογίας του Συνεδρίου.
Η έκδοση των Εισηγήσεων και Πρακτικών σε ειδικό τόμο, κατά την παράδοση του Συνεδρίου, έλαβε χώρα εντός του 2017, ενώ την παρουσίαση των Ναυτικών Συνεδρίων επιμελήθηκε η Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του Ναυτικού Συνεδρίου Λία Ι. Αθανασίου.
Μέλη Διοικητικού Συμβουλίου Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιώς
Γεώργιος Σταματογιάννης, Πρόεδρος, Μαρία Φλωροπούλου-Μακρή, Αντπρόεδρος, Κων/να Γουργαρέα, Αντιπρόεδρος, Παναγιώτης Πετρόπουλος, Γεν. Γραμματέας, Ιωάννης Βρέλλος, Σύμβουλος-Ταμίας, Σύμβουλοι: Γεώργιος Αθανασόπουλος, Ευάγγελος Αναγνώστου, Ιωάννης Βούτας, Λάζαρος Γιατράκος, Κίμων Γκιουλιστάνης, Αργύριος Δήμοβιτς, Γεώργιος Καραμιζάρης, Ιωάννης Καρδαράς, Ηλίας Κλάππας, Νικόλαος Λιαπάκης, Νικόλαος Μπιλίρης, Παναγιώτα Μπουρλετίδου, Μαρία Σταματογιάννη, Χρίστος Τσάλλος.
Μέλη της Οργανωτικής Επιτροπής Συνεδρίου
Λία Ι. Αθανασίου, Πρόεδρος, Μιχάλης Αντάπασης, Βασίλειος Βερνίκος, Νικόλαος Γερασίμου, Γεώργιος Θεοχαρίδης, Γεώργιος Ιατρίδης-Ραμαντάνης, Πάρις Καραμήτσιος, Νικόλαος Κουντούρης, Αντώνιος Κουτσοφιός, Μανώλης Κωνσταντινίδης, Νικόλαος Κωνσταντινίδης, Γεώργιος Οικονόμου, Ιωάννης Β. Σαραντίτης, Βασίλειος Π. Σιούφας, Γεώργιος Σκορίνης, Πασχαλιά Τιμαγένη, Πολυχρόνης Τσιρίδης, Δημήτριος Χριστοδούλου.
Το 10ο Διεθνές Συνέδριο πραγματοποιήθηκε στον Πειραιά με θέμα: «Προστασία της ναυτιλιακής επιχείρησης σε ένα μεταβαλλόμενο, ρυθμιστικά και πραγματικά, περιβάλλον».
Όπως προκύπτει από τον τίτλο, το θέμα που επιλέχθηκε δεν ήταν μόνο επίκαιρο και συνθετικό, αλλά λειτούργησε και συμπληρωματικά – και άρα εξόχως συμβολικά – ως η άλλη όψη του Πρώτου μας Συνεδρίου που πραγματοποιήθηκε το 1992: το καθεστώς της ναυτιλιακής επιχείρησης δεν εξετάζεται πλέον από την οπτική γωνία των ναυτικών δανειστών, αλλά από τη σκοπιά του εκμεταλλευόμενου το πλοίο και των κινδύνων που αυτός αντιμετωπίζει στις μεταβαλλόμενες σύγχρονες συνθήκες. Η εξέταση της θεματικής δομήθηκε σε πέντε επιμέρους ενότητες: Η πρώτη ενότητα εστίασε στην αλλαγή της οπτικής προσέγγισης, από την προστασία των δανειστών στην προστασία της επιχείρησης, και κάλυψε θέματα όπως η οικονομική ανάλυση της σύγχρονης πλοιοκτησίας, οι νέες μορφές χρηματοδότησης, οι μονομερείς εμπορικοί περιορισμοί κ.ά.. Η δεύτερη ενότητα ήταν αφιερωμένη στις οργανωτικές (μετ)εξελίξεις της ναυτιλιακής επιχείρησης (νέες μορφές συνεργασίας, εφαρμοστέοι κανόνες στις εγκατεστημένες στην Ελλάδα αλλοδαπές εταιρείες κ.ά.). Η τρίτη ενότητα εστίασε στις σύγχρονες μορφές κινδύνων που αντιμετωπίζει ο εκμεταλλευόμενος το πλοίο, με χαρακτηριστικότερα παραδείγματα την επιβολή κυρώσεων από τρίτα κράτη και τις επιταγές περί μείωσης του ποσοστού θείου στα καύσιμα των πλοίων. Η τέταρτη ενότητα έφερε στο επίκεντρο της συζήτησης τις νομικές πτυχές των πιέσεων που ασκούνται στη ναυτιλία από το δίκαιο του περιβάλλοντος και την τεχνολογία, όπως τα αυτόνομα πλοία, η προστασία των προσωπικών δεδομένων, οι υποχρεώσεις συμμόρφωσης στα νέα κλιματικά δεδομένα κ.ά.. Τέλος, η τελευταία ενότητα αφορούσε την επανεξέταση των παραδοσιακών εργαλείων νομικών προστασίας (π.χ. περιορισμός ευθύνης, προϋποθέσεις συντηρητικής κατάσχεσης πλοίων), με συγκριτική επισκόπηση της ελληνικής και αλλοδαπής νομολογίας.
Αμέσως μετά την κήρυξη της έναρξης των εργασιών του Συνεδρίου από τον Υπουργό Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, κο Ιωάννη Πλακιωτάκη και τον χαιρετισμό από τον Πρόεδρο του Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιά, Ηλία Κλάππα, ξεκίνησε η πρώτη πρωινή Συνεδρία υπό την προεδρία του Λεωνίδα Δημητριάδη-Ευγενίδη. Κατά τη διάρκειά της ο Lars Robert Pedersen, Αναπληρωτής Γενικός Γραμματέας BIMCO, ανέπτυξε το θέμα «Οι σημαντικότερες εμπορικές και ρυθμιστικές προκλήσεις του 2022 για τη ναυτιλιακή βιομηχανία: υπάρχουν κατάλληλες λύσεις;». Στη συνέχεια, ο Tomas Heidar, Αντιπρόεδρος στο Διεθνές Δικαστήριο για το Δίκαιο της Θάλασσας (ITLOS), παρουσίασε την προστασία της εκμετάλλευσης του πλοίου από το Κράτος της Σημαίας υπό το καθεστώς της ΣυμβΔΘ και μέσα από σχετική νομολογία του Διεθνούς Δικαστηρίου για το Δίκαιο της Θάλασσας. Τέλος, η Καθηγήτρια της Νομικής Σχολής Αθηνών, Δικηγόρος Πειραιώς και Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής, Λ. Ι. Αθανασίου, πραγματοποίησε μια νομική αποτίμηση της επίδρασης του COVID-19 στους θεσμούς του ναυτικού δικαίου.
Η επόμενη πρωινή Συνεδρία διεξήχθη υπό την προεδρία του Lorenzo Schiano di Pepe, Καθηγητή του Πανεπιστημίου της Γένοβα. Πρώτος ομιλητής ήταν ο Γιώργος Θεοχαρίδης, Καθηγητής Ναυτικού Δικαίου & Ναυτιλιακής Πολιτικής στο Παγκόσμιο Ναυτιλιακό Πανεπιστήμιο, Μάλμε, Σουηδία και Δικηγόρος Πειραιώς, ο οποίος ανέλυσε την καταστρατήγηση του καθεστώτος νηολόγησης και τις σχετικές επιπτώσεις στη ναυτιλία. Ακολούθως, ο Vincent Power, Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Ναυτικού Δικαίου και Δικηγόρος, παρουσίασε πώς μπορούν να υπάρξουν νόμιμες συνεργασίες και ενώσεις στη ναυτιλία υπό το πρίσμα των ενωσιακών κανόνων ανταγωνισμού. Τέλος, τη σκυτάλη πήρε η Βικτώρια Αθανασοπούλου, Αν. Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αιγαίου και Δικηγόρος Πειραιώς, η οποία πραγματεύτηκε τα ζητήματα του εφαρμοστέου δικαίου στις εγκατεστημένες στην Ελλάδα αλλοδαπές ναυτιλιακές εταιρείες.
Ο Ιωσήφ Τσαλαγανίδης, Επίτιμος Πρόεδρος του Αρείου Πάγου, προήδρευσε στην πρώτη απογευματινή Συνεδρία, που ξεκίνησε με την ομιλία του Γιώργου Λελούδα, Καθηγητή του Πανεπιστημίου Swansea, ο οποίος αναφέρθηκε στα νέα ρυθμιστικά και συμβατικά δεδομένα για τα αυτόνομα πλοία. Στη συνέχεια, ο Frank Stevens, Αν. Καθηγητής Νομικής Σχολής Erasmus, ανέπτυξε τα νομικά ζητήματα που ανακύπτουν από τις έξυπνες ναυτικές συμβάσεις. Η συνεδρία ολοκληρώθηκε με την ομιλία του Michael Nolan Q.C., Δικηγόρος, ο οποίος εξέτασε την επίδραση της τεχνολογίας στις υποχρεώσεις του θαλάσσιου μεταφορέα.
Η δεύτερη απογευματινή Συνεδρία, υπό την Προεδρία της Αγγελικής Φράγκου, Πρόεδρου & Διευθύνουσας Σύμβουλου της Navios Maritime Holdings S.A., ξεκίνησε με τον Frederick Kenney, Νομικό Σύμβουλο του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ), ο οποίος μίλησε για την διαφάνεια στον ΔΝΟ (ΙΜΟ) και στη Ναυτιλιακή Βιομηχανία και τις σχετικές ρυθμιστικές αλλαγές και πρόσφατες εξελίξεις. Στη συνέχεια, ο Baris Soyer, Καθηγητής Πανεπιστημίου Swansea και Διευθυντής Ινστιτούτου Διεθνούς Ναυτικού και Εμπορικού Δικαίου, ανέλυσε τους κινδύνους στον κυβερνοχώρο από την οπτική της ευθύνης και του ασφαλιστικού δικαίου. Τέλος, ο Μανόλης Κωνσταντινίδης, Δ.Ν. Δικηγόρος Πειραιώς, έκλεισε τον κύκλο της απογευματινής συνεδρίας εξετάζοντας τις επιπτώσεις των οικονομικών κυρώσεων στις ναυλώσεις των πλοίων.
Κατά την πρώτη Συνεδρία της δεύτερης ημέρας, υπό την Προεδρία του Φωκίωνα Καραβία, Διευθύνοντα Συμβούλου της Eurobank ΑΕ, τον λόγο πήρε πρώτα ο Θεόδωρος Συριόπουλος, Καθηγητής-Πρόεδρος του Τμήματος Διαχείρισης Λιμένων & Ναυτιλίας ΕΚΠΑ, Επισκ. Καθηγητής ΠΜΣ Ναυτικού Δικαίου Νομικής Σχολής Αθηνών, ο οποίος παρουσίασε τις εναλλακτικές μεθόδους ναυτιλιακής χρηματοδότησης με βάση την οικονομική προσέγγιση. Ο επόμενος εισηγητής, Stephen Girvin, Καθηγητής Πανεπιστημίου Σιγκαπούρης και Διευθυντής του Ινστιτούτου Ναυτικού Δικαίου, ανέλυσε τα νομικά ζητήματα που ανακύπτουν από τις σύγχρονες μορφές ναυτιλιακής χρηματοδότησης. Κατόπιν, ο Γιώργος Ιατρίδης-Ραμαντάνης, Δικηγόρος Πειραιώς, παρουσίασε την εφοπλιστική χρονοναύλωση, ως πρακτική ευρισκόμενη μεταξύ χρηματοδότησης και εκμετάλλευσης του πλοίου.
Στην επόμενη Συνεδρία, προεδρεύοντος του Stefano Zunarelli, Καθηγητή του Πανεπιστημίου της Μπολόνια, πρώτη έλαβε τον λόγο η Regina Asariotis, Επικεφαλής του Τμήματος Πολιτικής και Νομοθεσίας και της Διεύθυνσης Τεχνολογίας στη Συνδιάσκεψη ΗΕ για Εμπόριο & Ανάπτυξη (UNCTAD), η οποία ανέπτυξε την επιρροή της κλιματικής αλλαγής στους λιμένες και ορισμένες σχετικές σκέψεις που αφορούν το Ιδιωτικό Ναυτικό Δίκαιο. Ακολούθως, η Ellen Eftestol, Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ελσίνκι, Επικ. Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Όσλο, αναφέρθηκε στον συντονισμό των δράσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του IMO για τον περιβαλλοντικό προσανατολισμό της ναυτιλίας, ενώ ο Ιωάννης Ανδρουλάκης, Επικ. Καθηγητής Νομικής Σχολής Αθηνών, Δικηγόρος, ανέπτυξε τους σύγχρονους ποινικούς κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι ναυτιλιακές επιχειρήσεις.
Η απογευματινή Συνεδρία της δεύτερης ημέρας του Συνεδρίου, υπό την Προεδρία του Γρηγόρη Τιμαγένη, Δ.Ν. Δικηγόρου και Πρόεδρου της Ελληνικής Ένωσης Ναυτικού Δικαίου, ξεκίνησε με την ομιλία του Gaël Piette, Καθηγητή του Πανεπιστημίου Μπορντώ, σχετικά με την επανεξέταση των εγγράφων μεταφοράς που ενεργοποιούν την εφαρμογή των κανόνων Χάγης – Βίσμπυ. Κατόπιν, τον λόγο πήρε ο Charles Debbatista, Νομικός Σύμβουλος, Διαιτητής και τ. Καθηγητής Πανεπιστημίου Southampton, ο οποίος ανέλυσε αν μπορούν ακόμη οι μεταφορείς να περιορίσουν την ευθύνη τους εξετάζοντας πρόσφατους νομολογιακούς περιορισμούς επί του περιορισμού και πώς μπορούν να αποφευχθούν. Ακολούθησε ο Λουκάς Ζυγούρος, Δ.Ν. Δικηγόρος, παρουσιάζοντας στους συνέδρους την υποχρέωση αξιοπλοΐας όπως «αναθεωρείται» υπό το πρίσμα των νέων ρυθμιστικών επεμβάσεων στη ναυτιλία.
Η αυλαία της δεύτερης ημέρας του Συνεδρίου έκλεισε υπό την προεδρία του Γιώργου Γεραπετρίτη, Καθηγητή Νομικής Σχολής Αθηνών και τότε Υπουργού Επικρατείας. Ο Gaute Sivertsen, Διευθυντής του Διεθνούς Κεφαλαίου Αποζημίωσης (IOPC Funds), παρουσίασε τις μελλοντικές προκλήσεις από τα διεθνή καθεστώτα θαλάσσιας ευθύνης. Ο Νίκος Κωνσταντινίδης, Δ.Ν. Δικηγόρος Πειραιώς και Νομικός Σύμβουλος ΟΛΠ, αναφέρθηκε στην αναζήτηση κατάλληλου ρυθμιστικού πλαισίου για την αποκατάσταση ζημιών ρύπανσης από πλατφόρμες εξόρυξης & τον κίνδυνο των μαζικών αξιώσεων. Η συνεδρία ολοκληρώθηκε με την ομιλία του Christopher Davis, Πρόεδρου της Διεθνούς Ναυτικής Επιτροπής (CMI) και Δικηγόρου, που μίλησε για την προστασία αλλοδαπών ναυτιλιακών εταιρειών κατά τον Αμερικανικό Πτωχευτικό Κώδικα (Κεφ.11 & 15).
Η πρώτη Συνεδρία της τρίτης και τελευταίας ημέρας, υπό την Προεδρία του Sir Bernard Rix, τ. Δικαστή Εφετείου (f. Lord Juctice of Appeal) και Επισκέπτη Καθηγητή – Queen Mary University of London, άρχισε με την εισήγηση του Dieter Schwampe, Καθηγητή Πανεπιστημίου Αμβούργου και Αντιπροέδρου της Διεθνούς Ναυτικής Επιτροπής (CMI), με θέμα την έκπτωση του πλοιοκτήτη από το δικαίωμα συνολικού περιορισμού, με βάση τις αναθεωρημένες Κατευθυντήριες Οδηγίες του ΙΜΟ (2021). Ακολούθησε ο Βασίλης Βερνίκος, LL.M. Δικηγόρος Πειραιώς, ο οποίος πραγματεύτηκε τα ζητήματα που ανακύπτουν κατά την εκκαθάριση κεφαλαίων περιορισμού. Εν συνεχεία, ο Philippe Delebecque, Καθηγητής Πανεπιστημίου Παρισίων Ι – Pantheon-Sorbonne, μίλησε για την εξωεδαφική επενέργεια του κεφαλαίου περιορισμού.
Στην τελευταία συνεδρία, υπό την Προεδρία του Χρήστου Τζανερρίκου, Αντιπροέδρου του Αρείου Πάγου, οι σύνεδροι παρακολούθησαν τον Κυριάκο Οικονόμου, Αεροπαγίτη ε.τ., ο οποίος παρουσίασε την αντίστροφη άρση της νομικής αυτοτέλειας στο πλαίσιο των ναυτιλιακών συναλλαγών. Επόμενος ομιλητής ήταν ο Νικόλαος Κατηφόρης, Αν. Καθηγητής Νομικής Σχολής Αθηνών, ο οποίος πραγματεύτηκε το ζήτημα της πιθανολόγησης του κινδύνου στην συντηρητική κατάσχεση πλοίου κατά τη ΔΣ 1952. Οι εργασίες της τελευταίας Συνεδρίας ολοκληρώθηκαν με τον Δημήτριο Τσικρικά, Καθηγητή Νομικής Σχολής Αθηνών και Δικηγόρο, που ανέλυσε την έναντι τρίτων δεσμευτικότητα των ρητρών διαιτησίας στο ναυτικό πεδίο.
Η έκδοση των Εισηγήσεων και Πρακτικών σε ειδικό τόμο, κατά την παράδοση του Συνεδρίου, έλαβε χώρα εντός του 2023, ενώ την παρουσίαση των Ναυτικών Συνεδρίων επιμελήθηκε η Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του Ναυτικού Συνεδρίου Λία Ι. Αθανασίου.
Μέλη Διοικητικού Συμβουλίου Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιώς
Ηλίας Ι. Κλάππας, Πρόεδρος
Περιβολάρης Πολυχρόνης, Αντιπρόεδρος
Βούτας Ιωάννης, Αντιπρόεδρος
Μπουρλετίδου Παναγιώτα, Γεν. Γραμματέας
Φαζάκης Στυλιανός, Σύμβουλος-Ταμίας
Αναγνώστου Ευάγγελος, Σύμβουλος
Γκιουλιστάνης Κίμων, Σύμβουλος
Ζώρζου Ισμήνη, Σύμβουλος
Ηλιάδης Πλ. Χρήστος, Σύμβουλος
Καρατζάς Γεώργιος, Σύμβουλος
Καρυδάς Κυριάκος, Σύμβουλος
Μπιλίρης Νικόλαος, Σύμβουλος
Πεταλάς Βασίλειος, Σύμβουλος
Πλέσσας Διονύσιος, Σύμβουλος
Πολλάλης Ηλίας, Σύμβουλος
Σαπουντζάκης Παναγιώτης, Σύμβουλος
Σταματογιάννη Μαρία, Σύμβουλος
Σταμελάκη Αθηνά, Σύμβουλος
Τζιτζικάκης Ηλίας, Σύμβουλος
Μέλη της Οργανωτικής Επιτροπής Συνεδρίου
Λία Ι. Αθανασίου, Πρόεδρος Ηλίας Κλάππας, Βικτώρια Αθανασοπούλου, Τρύφων Αλυκάτορας, Μιχάλης Αντάπασης, Βασίλης Βερνίκος, Νίκος Γερασίμου, Γεώργιος Θεοχαρίδης, Γιώργος Ιατρίδης, Πάρις Καραμήτσιος, Νίκος Κουντούρης, + Αντώνης Κουτσοφιός, Μανόλης Κωνσταντίδης, Νίκος Κωνσταντινίδης, Γιώργος Οικονόμου, Γιάννης Λυμπερόπουλος, Γιάννης Β. Σαραντίτης, Βασίλης Π. Σιούφας, Γιώργος Σκορίνης, Πασχαλιά Τιμαγένη, Πολυχρόνης Τσιρίδης, Δημήτρης Χριστοδούλου, Δικηγορικός Σύλλογος Πειραιά
